Gezegenler ve Güneş Sistemi Konu Anlatımı

GEZEGENLER ve GÜNEŞ SİSTEMİ

Güneş Sistemi, Güneş ve onun çekim etkisi altında bulunan gök cisimlerinin oluşturduğu topluluğa denir. Güneş'in çekim gücü etkisindeki 9 gezegen, uyduları ve diğer gökcisimlerinin oluşturduğu bir sistemdir. Güneş Sistemi, tümüyle aynı yönde dönen bir disk biçiminde Samanyolu Galaksi'si içinde hareket eder. Güneş Sistemi'nde yer alan gezegenlerin uzaklık ve büyüklük sıralanışı, yukarıdaki görseldeki gibidir.

Merkür: Güneş’e en yakın gezegen olan Merkür, aynı zamanda sistemimizin de en küçük gezegeni. Merkür, Dünya’nın 18’de biri kadar bir büyüklükte, fakat yapısında bol miktarda demir elementi barındırdığı için oldukça ağır. Güneş etrafında dönüşünü en kısa zamanda tamamlayan gezegen; Merkür’de bir güneş yılı 88 dünya gününe karşılık geliyor. Kendi ekseni etrafındaki dönüşü ise 59 dünya gününde tamamlıyor. Merkür’ün bir atmosferi olmadığı için gündüz güneşe bakan yüzeyde sıcaklık 450°C iken, karanlıkta kalan yüzeyin sıcaklığı -170°C olur.

Venüs: Güneş’e ikinci en yakın gezegen. Gezegenimize oranla bir güneş yılı daha kısa olmasına rağmen, Venüs’te bir gün tam 117 dünya günü sürüyor. Büyüklük olarak dünyaya çok yakın ölçeklerde olduğu için kardeş gezegen olarak bilinen Venüs, Güneş etrafında dolaşırken bize göre ters yönde hareket ediyor. Venüs güneşe en yakın gezegen olmamasına karşın, Güneş Sistemi’ndeki en sıcak gezegen. Bunun nedeni, karbondioksitten oluşan bir atmosferi olması. Bu nedenle sıcaklık gezegen yüzeyinde hapsolarak 470°C’ye kadar çıkıyor.

Mars: Güneş’e olan uzaklığı baz alındığında dördüncü sırada yer alıyor. “Kızıl Gezegen” olarak da bilinen Mars, bu ismi yüzeyinde bol miktarda bulunan demir oksitten alıyor. Mars, Dünya dışı yaşam arayışında her zaman umut beslenilen bir gezegen oldu. Fakat özellikle son yıllardaki uzay araştırmaları, gönderilen gözlem araçları sayesinde artık orada hayat olmadığını biliyoruz.  Büyük volkan kraterlere, sismik hareketler sonucu oluşmuş derin kanyonlara, ince bir atmosfere ve kutuplarında donmuş halde de olsa suya sahip Mars, yine de Dünyadan sonra hayat kurmak için düşünülen en güçlü aday. Elbette aylarca süren toz fırtınaları, geceleri -150°C’ye düşen sıcaklık ve karbondioksitten oluşan atmosfere bir çözüm bulunabilirse.

Jüpiter: Jüpiter o kadar büyük ki, diğer tüm gezegenlerinin toplamının iki katı kütleye ve dünyadan 11 kat büyük bir yarıçapa sahip. Çoğunlukla hidrojen ve helyumdan oluşan bu gaz devinin ayrıca irili ufaklı bilinen 67 tane uydusu var. Bu uydulardan Europa’da ise dünyanın iki katı miktarında su olduğu bilinmekte. Jüpiter’in Dünya için diğer bir önemi de Dünya’yı koruyor olması. Bu koruma, güçlü yerçekimi sayesinde göktaşlarını dünyadan uzak tutar.

Satürn: Halkalarıyla ünlü Satürn’ün, 9 halkası oldukça ince, en kalın yeri 1 kilometre, en ince kısmı 10 metreye kadar düşüyor. Satürn’ün yarıçapının Dünya’nınkinden 9 kat büyüktür. Satürn, en büyük kütleli ikinci gezegen olmasına rağmen ortalama yoğunluğu en düşük gezegen, sudan daha düşük bir yoğunluğa sahip. Tıpkı Jüpiter gibi, Satürn de uydu zengini bir gezegen: 62 uyduya sahip. Bunlardan en büyüğü Titan, Merkür’den daha büyük ve yüzeyinde sıvı hidrokarbondan oluşmuş göllere, nitrojen, metan ve az miktarda hidrojenden oluşan bir atmosfere sahip.

Uranüs: Bir buz devi olan Uranüs; eski çağ astronomlarının bilmediği bir gezegen, çünkü çıplak gözle çok zor görülüyor. Uranüs’ün eksen eğikliğinin 97.9 derece. Yani bir kutup doğrudan güneşe doğru bakarken diğer kutup tam tersi yönde karanlıkta kalıyor. Bu da Uranüs’te mevsimlerin çok uç noktalarda yaşanmasına neden oluyor. Güneş’in etrafındaki turunu 84 yılda tamamlayan Uranüs’te, ekvator bölgelerinde 21 yıl yaz, 21 yıl kış mevsimi görülüyor ve kutuplarda da sırasıyla 42 yıl gündüz ve 42 yıl gece oluyor. Uranüs kendi ekseni etrafında dönerken Dünya’ya göre ters yönde dönüyor. Gezegen açık mavi görüntüsünü; atmosferinin üst katmanını oluşturan su, amonyak ve buz halindeki metandan alıyor. Güneş Sistemi’nin  en düşük yüzey sıcaklığı ise bu gezegende; -224°C.

Neptün: Son gezegen Neptün, çıplak gözle görülemediğinden geç keşfedilmiş bir gezegen. Uranüs’ün yörüngesinin olması gerektiğinden çok küçük bir fark göstermesi üzerine astronomlar, o bölgede başka bir gezegenin olması gerektiği kanısına varmış ve gözlemler sonucunda Neptün’ü keşfetmişler. Güneş etrafındaki turunu 164 yıldan fazla bir zamanda tamamlıyor. Tüm dış gezegenler gibi Neptün’ün de halkaları var. Neptün’ün ilginç bir özelliği de, kendi dönme ekseninin tersine yörüngede dönen tek uydu olan Triton’a sahip olması. Atmosferindeki metan tüm kırmızı ışığı soğurduğu için gezegen mavi görünüyor.

Güneş Sistemi’nde bulunan gezegenlerin başlıca özellikleri şunlardır:

1- Bütün gezegenler Güneş etrafında, basıklığı az elipsler biçimindeki yörüngeleri izleyerek dolaşır.
2- Yörüngedeki dönüş hızları birbirinden farklıdır. En yakın Merkür dolaşımını 88 günde, en uzak Plüton ise 248 yılda tamamlar.
3- En büyük gezegen Jüpiter'dir. Merkür, Venüs ve Mars ise Dünya’dan küçüktür.
4- En fazla uydusu olan gezegen Jüpiter'dir. 67 uydusu vardır.
5- Merkür ve Venüs gezegenlerinin uyduları yoktur.

Yer Yuvarlağı ve Evren Konu Anlatımı İçin Tıklayınız

Benzer Yazılar