Masallarımız, 5. Sınıf Türkçe Çalışma Kitabi, Dinleme Metni, 5N1K Etkinliği

MASALLARIMIZ

Dilden dile, kuşaktan kuşağa anlatılan bir çeşit halk hikâyesidir masal. Bilinmeyen bir yerde, bilinmeyen kişiler ve varlıklarla ilgili olayların olağanüstü bir biçimde anlatılmasıdır. Ne ilk anlatanı bellidir ne de ilk dinleyeni…

Masallar insanlık tarihini ve kültürünü aktaran geleneğin en önemli türü olarak kabul edilir. Bu yönü ile masallar, insanlık tarihinin en sihirli aynasıdır. Hem geçmişi yansıtırlar hem de geleceği dokurlar. İyilikle kötülük çatışır, kötüler yenik düşer masallarda. Yarın diye bir şey yoktur, istenen, özlenen vardır.

Masal gerçekle hayalin bir arada olduğu bir türdür. Her şeyi içine alır. Zengini de yoksulu da; tilkiyi de aslanı da… Deve tellal iken pire berber olur. Kötüler yenilir, iyiler her zaman üstün gelir.

Her toplumun olduğu gibi bizim de bir masal dünyamız vardır. Halkımız arasında Dede Korkut Hikâyeleri, Anadolu Masalları, Keloğlan Masalları sık rastlanan masallarımızdandır. 

Türklerin gösterdiği kahramanlıklar, savaşlarda kazandıkları zaferler, gelenek ve görenekleri hatta çocuklara ad verme törenleri anlatılır Dede Korkut’ta. Dede Korkut, masalların ilk anlatıcısıdır. Hikâyelerinde bilge bir kişi olarak ortaya çıkar. Oğuzlar, önemli meseleleri ona danışırlar. Keramet sahibi olduğuna inanılır. Gelecekten haberler verdiği söylenir. 

Anadolu Masallarında sıkça rastladığımız Keloğlan’ın ise içinden çıkamadığı iş yoktur. Annesi ile yaşayan Keloğlan, yoksul bir delikanlıdır. Geçinmek için birçok işe girip çıkar. Sakar ve saftır ancak yeri geldiğinde hazırcevap olması ve karşılaştığı sorunlara akılcı, pratik çözümler bulması onu kötülüklerden kurtarır. Bu özellikleriyle de her masalın sonunda mutlaka muradına eren bir kahramandır.

Eskiden “Masal Anaları”mız vardı. Bunlar, tatlı üsluplarıyla uzun kış gecelerinde, ramazan ayında, evlerde, konaklarda, çıtır çıtır yanan sobaların başında, çocuklara masallarımızı anlatırlardı. Dinleyenler büyülenir, dinlemeyenler üzülürdü. Uçsuz bucaksız bir dünyadır masal dünyamız. Türk masalları genellikle, üç kısımdan meydana gelir. Giriş veya tekerleme kısmı, konuyla pek alâkası olmayan sözlerden oluşur: “Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, deve tellal iken, pire berber iken, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken, babam düştü beşikten, ben fırladım eşikten, babam kaptı küreği, annem aldı maşayı, gösterdiler kapının ardındaki köşeyi...” diye devam eder. Masalı anlatan şahıs bu sözlerle, dinleyicilerin dikkatini tamamen kendine çekmeye çalışır. Masal anlatıcısının başarısı tekerlemede belli olur. Anlatıcı dinleyenlerin ilgisini çekebildiği ölçüde başarılı sayılır. Masallarda tekerlemeler başta olabileceği gibi ortada da olabilir. İkinci bölüm ise asıl olayların geçtiği kısımdır. Padişah yenik düşer, Keloğlan padişah olur. Ağlayanlar güler, gülenler ağlar. Fakir zengin olur, zengin fakir… Arılar konuşur, kelebekler şarkı söyler. Peri kızının büyüsü bozulur, devler cüce olur, cüceler dev… Son kısımda yine bir tekerleme olabilir ama bunlar baştakiler kadar uzun olmaz. Pek çoğunda, “Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine” diye sona erer. Masal anlatan “Gökten üç elma düştü! Biri senin, biri benim, biri de bütün çocukların başına.” diyerek masalı bitirir. Kafdağı’na uzar masal ağacımızın dalları. Az gider, uz gidersiniz, bir de dönüp arkanıza bakarsınız, bir arpa boyu yol gittiğinizi görürsünüz. Ama güzel bir masalı güzelce anlatan birinden dinlediniz mi Kafdağı’nda bulursunuz kendinizi.

Zeki KUŞ

Açıl Susam Açıl, Masallar-Masal Tekerlemeleri

Erdem Yayınları, İstanbul, 2011

Tüm 5. Sınıf Dinleme Metinlerine Ulaşmak İçin Tıklayınız
Tüm 5. Sınıf Etkinlikleri İçin Tıklayınız 

Etkili Masal Anlatma Teknikleri İçin Tıklayınız

Masal Tekerlermeleri Örnekleri İçin Tıklayınız