Konuğa İkram, 5. Sınıf Türkçe Çalışma Kitabı, Dinleme Metni, 5N1K Etkinliği

Anadolu’da konuk ağırlamak önce hoşbeşle başlar. Konuğun hâl ve ve hatırı, nereden gelip nereye gittiği sorulur. Bu kısa sohbetten sonra ayran, çay, kahve ikram edilir. Sıra gelir yemeklere. 

Aslında, konuk, konuk odasına ayak bastığı andan itibaren, oda sahibinin, oda sahibi yok da, konuk odası köyün orta malı ise, sırası gelmiş olan konuk sahibinin ocağı tütmeye başlar. Mutfağında, ambarında ne varsa ortaya dökülür. Konuk sahibinin durumuna göre, yemekler sıra sıra ocaklarda pişmeye başlar. Üç kap, beş kap, on kap... Ama her şeyden önce çorba; tarhana çorbası, yoğurt çorbası, un çorbası, pirinç-bulgur çorbası, artık hangisine gönül çekerse o çorba kaynamaya başlar. Bir de pilavdan vazgeçmez Anadolu. Bulgur pilavı, pirinç pilavı, etli pilav, sütlü pilav, nohutlu, üzümlü, fıstıklı, zerdeli, dizi dizi pilavlardan biri...Anadolu’nun bir çok yöresinde tatlı yemeğin tam ortasında yenir. Konuğa önce sıcak bir çorba ikram edilmişse ardından sulu bir yemek, daha sonra ekşili bir bamya, derken bir de bakarsınız sütlaç gibi, helva gibi bir tatlı geliverir. Tatlı gider ardından yine çeşitli yemekler sökün eder. Sonunda bir pilav, yanında buz gibi hoşaf; üzüm hoşafı, erik hoşafı, kayısı, elma, vişne, nar hoşaflarından biri. Konukta yiyecek derman kalmış nefesi kesilmemişse.

Yeryüzünde mutfağı bu kadar çeşitli, Türkler gibi bir millet az bulunur derler. Bir yemek uzmanı Anadolu’da 82 çeşit çorba yapıldığını saptamış. Tüm yemeklerin gerçek sayısını kimse bilemiyor. Bu yüzden Anadolu ozanları çoğu zaman yemekler üzerine destan düzmüş, uzayıp giden bu destanlarda yemekleri bir bir dile getirmişlerdir. On dokuzuncu yüzyıl sonlarında yaşamış Konya’nın kadın ozanlarından Şerife Hatun’un uzun bir “Yemek Destanı” var ki bir nefeste kırk türlü yemeği sıralar. 

İsterseniz bu destandan sizlere birkaç dörtlük okuyalım:

Evvela yürüttük baştan çorbayı,

Sarımsakla terbiye olmuş paçayı,

Domatesle pişirme bamyayı,

Midemizi açsın, hoş misal olsun.

Köfte, yaprak, bir de lahana dolması,

Sarı erik, zerdali, nohut yahnisi.

Zülbiyeyle pancar, turp salatası

Onlarda içinde pürkemal olsun.

Ozanlar Anadolu’nun yiyecekleri, içecekleri üzerine destanlar düzedursunlar, biz gelelim yine konuk ağırlamasına.

Evet, ne diyorduk, konuk odalarında konuğun önüne dizi dizi yemekler geldikten, kahveler, çaylar içildikten sonra, söz sohbet faslı başlar. Konuğun başından geçmiş ya da duyduğu ilginç bir olay varsa dinlenir, konuk susuyorsa, en yaşlı biri söze başlar. Bir çok köyün köy odasında Aşık Garip, Kerem ile Aslı, Hazreti Ali Cengi gibi halk hikâyelerinin okunduğu bilinir. Anadolu’daki eski Ahi geleneklerine uygun olarak kimi yörelerdeki köy odası toplantılarında yüzük –fincan oyunu, tuğra oyunu gibi eğlenceler düzenlendiği, toplu olarak pişmaniye çekildiği, geç saatlerde helvalar yendiği ya da “Soğukluk” denen yaş meyveler ikram edildiği görülmüştür. Ne var ki, bu geleneklerden çoğu bugün yaygınlığını yitirmek üzeredir. Köy odaları giderek kapanmakta, toplantılar kahvehanelere dönüşmektedir. 

Anadolu’da anlatılan bir hikâye vardır. Öyle bir köy varmış ki köye gelen konuğu önce iyice bir döverler sonra da itekleyerek köy odasında yedirir, içirir, ertesi gün de azığını düzer, cebine harçlığını kor, yolcu ederlermiş. Bir gün bu köye bir atlı gelmiş. Köylüler, gelen yabancıyı yaka paça atından indirerek adamakıllı ıslatmışlar. Sonra atını ahıra çekerek yemini, suyunu vermişler. Konuğu da alarak tatlısı tuzlusuyla karnını doyurmuş, eğlendirmiş, yumuşak minderlere yatırmışlar. Ertesi gün atını eğerlemişler. Oda sahibi, konuğun heybesini yiyecekle doldurmuş, bir de para dolu kese vermiş. Konuk şaşkın; atına binip köyden ayrılacağı sırada oda sahibinin kulağına eğilmiş:

- Yahu, konuk ağırlamakta, izzet ikramda eşiniz yok. Ama, köye girerken niçin dayak atıyorsunuz, bunu anlamadım, demiş.

Oda sahibi gülmüş:

- Dayak yemeseydin, izzet ikramımızın tadını bilemezdin de ondan, diye cevap vermiş.

Mehmet ÖNDER

Tüm 5. Sınıf Dinleme Metinlerine Ulaşmak İçin Tıklayınız

Tüm 5. Sınıf Etkinlikleri İçin Tıklayınız

Yemekler İçin Püf Noktaları, Pratik Aşçılık Bilgileri İçin Tıklayınız

Benzer Yazılar