Yürütme Organının Yapısı ve Cumhurbaşkanı KPSS Anayasa Ders Notları

YÜRÜTME ORGANIN YAPISI VE CUMHURBAŞKANI

CUMHURBAŞKANI

Cumhurbaşkanı 1982 Anayasası'nda yapılan değişikliklere göre eskiden olduğu gibi TBMM tarafından değil, halk tarafından seçilmektedir.

Cumhurbaşkanı seçilebilmek için:

Ø 40 yaşını doldurmuş olmak.

Ø Yüksek öğrenim yapmış olmak.

Ø Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip ve T.C. vatandaşı olmak. 

   Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir.

Cumhurbaşkanın tarafsızlığını sağlamak için:

Ø Görev süresi 5 yıldır.

Ø Bir kimse en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebilir.

Ø Bulunduğu siyasi partiden istifa etmelidir.

Ø Milletvekili ise Meclis ile de ilişiği kesilir; gibi düzenlemeler yapılmıştır.

Cumhurbaşkanın seçimi:

Ø Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.

Ø Cumhurbaşkanı seçimi, Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış gün içinde tamamlanır.

Not: Cumhurbaşkanı siyasal ve hukuki sorumsuzdur. Cezai bakımdan sadece, vatana ihanet suçundan ve meclis üye tamsayısının en az üçte birinin önerisi üzerine, üye tamsayısının en az dörtte üçünün vereceği kararla suçlandırılır.

Cumhurbaşkanın Görev ve Yetkileri:

Yasama ile İlgili Görevleri ve Yetkileri:

Ø Kanunları yayımlamak.

Ø Anayasa değişiklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü taktirde halk oyuna sunmak.

Ø Yasama yılının ilk gününde TBMM açılış konuşması yapmak.

Ø TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek.

Ø Kanunların, KHK ve içtüzüklerin Anayasa aykırılığı iddiası ile iptal davası açmak.

Yürütme ile İlgili Görevleri ve Yetkileri:

Ø Başbakan atamak, istifasını kabul etmek, başbakanın teklifi üzerine bakanları atamak ve görevlerine son vermek.

Ø Gerekli hallerde Bakanlar Kuruluna Başkanlı etmek.

Ø Yabancı devletlere temsilci göndermek.

Ø Milletler arası antlaşmaları onaylamak.

Ø TBMM adına Başkomutanlık etmek.

Ø Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar vermek (TBMM ile kullanır).

Ø YÖK üyelerini ve üniversite rektörlerini seçmek.

Ø Genel Kurmay Başkanına atama ve Milli Güvenlik Kuruluna başkanlı etmek.

Ø Genel Kurmay Başkanını atamak. Bakanlar Kurulu’nun teklifiyle. Genel Kurmay Başkanı görev ve yetkilerinden dolayı Cumhurbaşkanına sorumludur.

Ø Devlet Denetleme Kurulunun üyelerini ve başkanını atamak.

Yargı ile İlgili Görevleri ve Yetkileri:

Ø Anayasa Mahkemesi üyelerini seçmek.

Ø Danıştay üyelerinin 4/1’ini seçmek.

Ø Yargıtay Cumhuriyet Baş Savcısı ve vekilini seçmek.

Ø Askeri Yargıtay üyelerini seçmek.

Ø Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek.

Ø Askeri Yüksek İdari Mahkemesi üyelerini seçmek.

Dip notlar:

Ø Cumhurbaşkanın Yargıtay üyesi seçme hakkı yoktur.

Ø Cumhurbaşkanın tek başına yapacağı işlemlere karşı yargı mercilerine başvurulamaz.

Ø Cumhurbaşkanın, Bakanlar Kurulu ile birlikte yaptığı işlemlerden dolayı Başbakan ve ilgili Bakanlar sorumludur. Buna karşı imza kuralı denir.

Ø TBMM Başkanı Cumhurbaşkanına vekalet eder.

Ø Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenmiştir. 1982 Anayasası ile verilmiştir.

Ø Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, Cumhurbaşkanlığı adına incelme ve araştırma yapar. 1982 Anayasası ile benimsenmiş olan kurul Devlet Denetleme Kuruludur. Silahlı Kuvvetler ve Yargı organları denetim alanı dışındadır.

Ø Görev süresinin dolmasıyla nedeniyle Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması halinde, seçilen yeni Cumhurbaşkanı görevine başlayıncaya kadar bu görevi görev süresi dolan Cumhurbaşkanı yapar.

Ø Cumhurbaşkanı MGK’ya başkanlık etmektedir. MGK’nın gündemini MGK Genel Sekreteri yapar.

BAKANLAR KURULU

1. Bakanlar Kurulu: Başbakan ve bakanlardan oluşur. Milli güvenliğin sağlanmasından sorumludur.

2. Başbakan: Cumhurbaşkanınca TBMM üyeleri arasından atanır.

3. Bakan: TBMM üyeleri veya Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Başbakanca seçilir. Meclis dışındanda seçilebilir. 

Dip notlar:

Ø Cumhurbaşkanın, bakanları Başbakanın önerisi üzerine görevlerine son vermesi hükmü ilk kez 1982 Anayasasında yer almıştır.

Ø Bakanlar kurulunun başkanı Başbakandır. Olağanüstü dönemlerde Cumhurbaşkanıdır.

Ø Başbakan bakanların hiyerarşik amiri değildir.

Ø Boşalan bir bakanlığa 15 gün içersinde atama yapılması gerekir. Bir bakan birden fazla bakanlığa vekillik edemez.

Ø TBMM genel seçimlerinden önce, Adalet, İçişleri ve Ulaştırma bakanları görevlerinden çekilir.

Ø Bakanların kurulması ve kaldırılması, görevleri KANUNLA düzenlenir.

Ø Bakan, Bakanlığın emrine verilen paraları harcama yetkisine sahiptir.

Bakan, tüzel kişiliğe bağlı kuruluşları üzerinde vesayet yetkisine sahiptir. 

Benzer Yazılar