Lozan Antlaşması, Maddeleri, Önemi 24 Temmuz 1923 - 8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Notları

LOZAN ANTLAŞMASI 24 TEMMUZ 1923

I.  Lozan Görüşmeleri

20 Kasım 1922- 4 Şubat 1923

II.  Lozan Görüşmeleri

23 Nisan 1923 - 24 Temmuz 1923

Katılan Devletler

İngiltere - İtalya - Yunanistan - Fransa

Japonya - Romanya - Yugoslavya

Boğazlarla ilgili Görüşmelere Katılanlar; Sovyet Rusya-Bulgaristan

Gözlemci Devlet; ABD

Konferansın Toplanma Yeri Sorunu

Ø  TBMM, konferansın İzmir'de toplanmasını istiyordu, böylece;

Ø  Mustafa Kemal Paşa'nın konferansı etkilemesi kolaylaşacak

Ø  Türk heyeti ile TBMM arasındaki haberleşme daha kolay sağlanacaktı.

Ø  İtilaf devletleri ise uluslararası konferansların tarafsız ülkeler­de toplanması gerektiğini bildirdiler.

Ø  Konferansın İsviçre'nin Lozan kentinde yapılması kabul edildi.

Konferansa Gönderilecek Temsilci Sorunu

Ø  TBMM'yi Lozan Konferansı'nda hükümet başkanı Rauf (Orbay) Bey temsil etmek istiyordu.

Ø  Amacı Mondros Ateşkesi'ni imzalamakla edindiği kötü izleni­mi silmekti.

Ø  Mustafa Kemal Paşa Mudanya'da başarılı bir ateşkes imza­lamış olan İsmet Paşa'yı tercih etti.

Ø  TBMM tarafından İsmet Paşa'nın temsilci olması kararlaştırıldı.

Konferansta Görüşülecek Konular

·          Türk heyeti, konferansta sadece Kurtuluş Savaşı'yla ilgili ko­nuları değil yüzlerce yıllık sorunları görüşecekti.

·          Türk heyeti iki konuda kesinlikle taviz vermeyecekti, bunlar;

o    Ermeni meselesi

o    Kapitülasyonların kaldırılması

·          Konferansta görüşülecek diğer konularla ilgili olarak ise pa­zarlık yapılacaktı.

Lozan Görüşmelerinin Başlaması ve Kesilmesi

Ø  20 Kasım 1922'de başlayan Lozan görüşmeleri bir süre son­ra tıkandı.

Ø  İtilaf devletleri Türk heyetinden birçok konuda taviz istediler.

Ø  En çok anlaşmazlık çıkan konular şunlardı,

o    Kapitülasyonlar

o    Dış borçlar

o    Musul sorunu

o    Boğazlar sorunu

Ø  Bu gelişmeler üzerine Lozan görüşmeleri 4 Şubat 1923'te ke­sildi.

Ø  Lozan görüşmelerinin kesildiği dönemde Türkiye'de iki önem­li olay meydana geldi.

Ø  - İzmir I. İktisat Kongresi-      17 Şubat 1923

Ø  - I. TBMM'nin feshedilmesi      1 Nisan 1923

Lozan Görüşmelerinin Yeniden Başlaması ve Barış Antlaş­masının İmzalanması

Ø  Lozan konferansının dağılması üzerine TBMM, boğazlar ve çevresini ele geçirmek için hazırlık yapmaya başladı. İngiliz­lerle savaş tehlikesi ortaya çıktı.

Ø  İngiltere'de ise kamuoyu yeni bir savaşa karşı idi. Ayrıca İn­giliz sömürgeleri çıkacak bir savaşta yardım göndermeye­ceklerini, diğer Avrupa devletleri ise tarafsız kalacaklarını açıkladılar.

Ø  Her iki tarafında savaşı göze alamaması üzerine konferans yeniden toplandı.

Ø  24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaşması imzalandı.

LOZAN ANTLAŞMANSININ MADDELERİ

1-SINIRLAR

Doğu Sınırı    : Görüşülmedi, Kars antlaşması geçerli oldu. Irak Sınırı       : Musul konusunda anlaşmazlık çıkması üzerine

Türkiye ile İngiltere arasında ikili görüşmelere  bırakıldı.

Suriye Sınırı   : 20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Antlaşması­na göre belirlendi.

Batı Sınırı       : Meriç nehri sınır oldu.

Ege Adaları   : Bozcaada ve Gökçeada Türkiye'ye, Oniki Ada İtalya'ya, diğer bütün Ege adaları silahsızlandı­rılması şartıyla Yunanistan'a verildi. II. Dünya savaşından sonra imzalanan Paris Antlaşması ile 12 Ada Yunanistan'a verildi.

2-BOĞAZLAR

Ø  Boğazların yönetimi başkanlığını bir Türk'ün yapacağı ulus­lararası komisyona bırakılacak

Ø  Boğazların her iki yakasında yirmişer km'lik alan silahsızlan­dırılacak

Ø  Ticaret gemileri serbestçe boğazlardan geçebilecek

Ø  Savaş gemilerine tonaj sınırlaması getirilecek.

Ø  Savaş ihtimali olduğunda Türkiye boğazlan silahlandırabilecek

3-İSTANBUL'UN DURUMU

İstanbul'un Lozan antlaşması'nın TBMM'de onaylanmasın­dan sonra bir buçuk ay içerisinde İtilaf devletlerince boşaltıl­ması kararlaştırıldı.

4-KAPİTÜLASYONLAR

Kapitülasyonların bütün sonuçlarıyla birlikte kaldırılması kabul edildi.

5-DIŞ BORÇLAR

Ø  En çok Fransa ile aramızda bu konuda sorun çıktı.

Ø  Düyun-u Umumiye İdaresi kaldırıldı.

Ø  Osmanlı borçları Osmanlı Devleti'nden ayrılan devletler ara­sında paylaştırıldı.

Ø  Borçların önemli bir kısmını Türkiye ödeyecekti.

Ø  Borçlar Türk lirası ya da Fransız frangı ile ve taksitler halinde ödenecekti.

6-PATRİKHANE

Ø  Yabancı kiliselerle ilişki kurmaması şartıyla patrikhane İstan­bul'da kalacak +  Seçilen patriği Türk hükümeti onaylayacak

7-YABANCI OKULLAR

Ø  Türkiye'de bulunan bütün yabancı okullar Türk Milli Eğitim sistemine bağlı olacak.

Ø  Bu okullar Türk müfettişlerince denetlenecek.

8-SAVAŞ TAZMİNATI

Ø  Yunanistan'dan savaş tazminatı olarak sadece Edirne'nin Karaağaç istasyonu alındı.

9-AZINLIKLAR

Ø  Türkiye'de bulunan bütün azınlıklar Türk vatandaşı sayıldı. Böylece Avrupalı devletlerin içişlerimize karışmaları önlendi.

Ø  Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumları hariç Yunanistan'da­ki Türkler ve Türkiye'deki Rumların yer değiştirmesi kararlaş­tırıldı.

LOZAN ANTLAŞMASI'NIN ÖNEMİ

ü  Türkiye'nin bağımsızlığı tanındı.

ü  Türk milleti açısından I. Dünya savaşı sona erdi.

ü  Lozan Antlaşması uzun süre geçerli olması açısından diğer

ü  antlaşmalara örnek oldu.

ü  Boğazlar komisyonunun varlığı milli egemenliğimize gölge

ü  düşürdü.

ü  Uzun yıllar süren kapitülasyonlar, dış borçlar, azınlıklar gibi sorunlar çözümlendi.

ü  Irak sınırı hariç diğer sınırlarımız belirlendi.

ü  Türk bağımsızlık savaşı diğer esir milletlere örnek oldu.

Antlaşmadan Sonra Sorun Olan Konular

ü  Musul Sorunu

ü  Hatay Sorunu

ü  Boğazlar Sorunu

ü  Dış borçların ödenme şekli

ü  Nüfus mübadelesi

ü  Yabancı okullar