Mondros Ateşkes Antlaşması ve Önemi

Osmanlı’nın Mütarekeyi İmzalama Sebepleri:

1-Osmanlı’nın savaşacak gücünün kalmaması

2-Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi sonucunda Osmanlı ile Almanya’nın kara bağlantısının kesil­mesi

3-Wilson Prensiplerinden cesaret alınması

4-Güney cephelerinin çökmesi

5-Savaş taraftarı olan İttihat ve Terakki Partisinin ülkeyi terk etmesi sonucunda başa barış isteyen Hürriyet ve İtilaf Fırkasının gelmesi.

  Mondros Mütarekesi; 30 Ekim 1918’de Osmanlı adına bahriye nazırı Rauf Orbay ile; İtilaf devletleri adına İngiliz amirali Caltrop arasında Limni Adası­nın Mondros Limanında Agamemnon Zırhlısında imzalanmıştır.

1-Siyasi Alandaki Maddeler :

**        Boğazlar İtilaf devletleri denetimine bırakılacaktır. (Osmanlılar’ın Anadolu toprakları ile Rumeli toprakları arasındaki bütünlük bozulmuştur.)

**        İtilaf devletleri güvenliklerini tehlikeli gördükleri bölgeleri işgal edebileceklerdir. (7. Madde)

**        Doğu Anadolu’da 6 ilde herhangi bir karışıklık çıkarsa bölge işgal edilebilecektir. (24. Madde) (Bir Ermeni devleti kurulmasına zemin hazırlanmak istenmiştir.)

 2-Askeri Alandaki Maddeler :

**        50.000 kişilik Jandarma kuvveti dışındaki bütün Osmanlı orduları terhis edilecektir.

**        Osmanlı donanması, gösterilen limanlarda İtilaf devletlerine teslim olacaktır.

**        Osmanlı silah ve cephanesi İtilaf devletlerine teslim edilecektir.

**        İtilaf devletleri esirleri serbest bırakılacak fakat Osmanlı esirleri serbest bırakılmayacaktır.

3-Teknik ve Ekonomik Alandaki Maddeler : Demiryolları, bütün ulaşım ve haberleşme araçları, limanlar, Toros tünelleri ve geçitler İtilaf devletleri denetimine bırakılacaktır.

 Not : Çok ağır şartlar taşıyan, işgallere zemin hazırlayan (özellikle 7. Maddesiyle) Osmanlı Devleti’ni fiilen sona erdiren bir antlaşmadır. İstanbul Hükümeti anlaşmayı olumlu karşılamış, Mustafa Kemal’inde içinde bulunduğu birçok aydın ise tepki göstermiştir.

Mondros’a karşı Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri, işgallerin başlamasıyla da Kuvay-ı Milliye birlikleri kurulmuştur.

Not : Osmanlı’nın kayıtsız şartsız teslim belgesidir.

İngiltere – Musul (ilk işgal), Urfa, Antep ve Maraş’ı işgal etmiş, ayrıca İzmit, Eskişehir, Afyon, Samsun, Merzifon ve Batum’a asker çıkarmışlar.

İtilaf Devletleri – İstanbul’u fiilen işgal etmiş (13 Kasım 1918)

Fransa – Adana ve çevresini işgal etmiş.

İtalya – Antalya ve Konya çevresini işgal etmiştir.

Not-1 : Urfa, Antep ev Maraş sonradan Fransa’ya devredilmiştir.

Not-2 : Paris Barış Konferansı’ndan sonra Yunanlılar İzmir’i işgal etmişlerdir. (15 Mayıs 1919)

Bazı Maddeleri (tamamı 25 maddedir):

1-Anlaşma devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıktığında istedikleri stratejik bir bölgeyi işgal edebilecektir.(7.Madde)

  Açıklama:
1- Mütarekenin en önemli maddesi 7. maddedir.
2-Bu madde itilaf devletlerinin Anadolu’da yaptık­ları işgallerin hukuki dayanağı olmuştur.
3-İtilaf Devletleri bu maddeyi ateşkese koya­rak Wilson ilkele­rine ters düşmekten kurtulmuşlar­dır.
4-Bu madde Osmanlı ülkesini işgale açık hale geti­rip ülke bütünlüğünü bozmuştur.

2-Doğu Anadolu’da altı ilde (vilayet-i sitte: Erzu­rum, Van, Elazığ, Sivas, Bitlis, Diyarbakır) bir karı­şıklık çıktığında itilaf devletleri bu illerin herhangi birini işgal edebilecektir.(24.Madde)

  Açıklama:
  Bu madde anlaşma devletlerinin Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermeni Devleti kurma projelerinin en önemli göstergesidir.

3-Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlan­ması dışındaki Osmanlı orduları terhis edilecek; ayrıca orduya ait cephane, taşıtlar ve donanma anlaşma devletlerine bırakılacaktır.

  Açıklama:
  Böylece Osmanlı Devleti yapılacak işgaller karşı­sında savun­masız hale getirilmeye çalışılmıştır. Bu madde Anadolu’nun işgal edileceğini gösterir.

4-İran ve Kafkasya’daki Osmanlı birlikleri geri çekilecek. Kuzey Afrika ve Orta Doğu da bulunan Osmanlı askerî birlikleri en yakın itilaf devletine teslim ola­caktır.

5-Ermenilerle itilaf devletlerinden alınan esirler serbest bırakılacak; Türk esirler itilaf devletlerinin denetiminde kalacaktır.

  Açıklama:
  Bu durum devletlerin eşitliği ilkesine aykırıdır.

6-Haberleşme ve Ulaşıma ait bütün araç-gereçler anlaşma devletinin denetiminde bırakılacaktır.

  Açıklama:
1-Böylece, işgalci devletlere karşı topyekun bir mü­cadelenin Türkler tarafından başlatılması engellen­meye çalışılmıştır.
2-Bu durum bölgesel direniş hare­ketlerinin vatanın bütününe yönelik hale getirilme­sini kısa bir için de olsa geciktirmiştir.
3-Bu madde işgallerin başlayacağını gösterir.

7-Limanlar, Toros Tünelleri, tersaneler ve demir yolları anlaşma devletlerine bırakılacak

8-Anlaşma devletleri akaryakıt ve kömür ihtiyaç­larını Osmanlı devletinden karşılayacak ve bu mad­deler ihraç edilmeyecektir.

  Açıklama:
  Anlaşma devletleri bu tür maddelerle Osmanlı Devleti’nin eko­nomik bağımsızlığını ortadan kal­dırmış ve Osmanlı’yı ekonomik bakımdan kendile­rine bağımlı hale getirmeye çalışmışlardır.

9-Boğazlar İtilaf devletlerinin işgalinde olacaktır. 

  Açıklama:
  Bu madde Osmanlı’nın boğazlar üzerindeki ege­menliğini sona erdirdiği gibi; İstanbul’u güvenliksiz hale getirdi ve Anadolu ile Rumeli’nin bağlantısını kesti.

10-Batum işgal edilecektir.

  Açıklama:
  İngiltere bu madde ile Kafkasya’yı işgal ederek Osmanlı ile Rusya’nın bağlantılarını kesmek iste­miştir.

11-Osmanlı ittifak grubu ile ilişkilerini kesecektir.

Mondros Mütarekesinin Önemi:

1-Osmanlı Devleti İtilaf devletlerine teslim olmuş­tur.

2-Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.

3-Gizli antlaşmaların uygulama safhası başlamıştır.

4-Milli cemiyetler kurulmuştur.

5-Mütarekeyi imzalayan Rauf Orbay gözden düş­müştür.

  Açıklamalar:
1-Mütarekenin imzalandığı tarihte Mustafa Kemal Suriye’dedir.
2-Gizli antlaşmaların var olması mütarekenin ağır şartlar taşıma­sında etkili oldu.

Benzer Yazılar