Program Tasarısı Hazırlama - KPSS Program Geliştirme Ders Notları

KPSS, program geliştirme, konu anlatımı, ders notları, çözümlü soru, soru çözümü

Eğitim programının ögeleri hedef, içerik, öğrenme yaşantıları (eğitim durumları) ve değerlendirmedir. 

Hedef

Planlanmış ve düzenlenmiş yaşantılar yoluyla bireyde gözlenmesi kararlaştırılan istendik özelliklerdir (Demirel 2004a; Sönmez 1994). Bireyde davranış değişikliği oluşur. Hedef boyutu ile “bireyleri neden eğitiyoruz?” sorusuna yanıt aranmaktadır. Hedef saptamada istendik davranışların belirleyicileri toplum, konu alanı ve bireydir. Bu belirleyiciler dikkate alınarak saptanan aday hedefler eğitim psikolojisi, eğitim felsefesi, eğitim ekonomisi ve eğitim sosyolojisi süzgeçlerinden geçirilmelidir. 

Hedeflerin basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta doğru sıralanması eğitim durumlarının düzenlenmesinde olumlu yönde etkileyecektir. 

Eğitimde hedefler üç temel düzeyde belirlenmektedir (Ertürk 1997; Bilen 1996; Demirel 2004a):

1)     Uzak Hedef: Ülkenin politik felsefesini yansıtır.

2)     Genel Hedef: Uzak hedefin bir bakıma yorumudur. Aynı zamanda okulun iş görüsünü yansıtır.

3)     Özel Hedef: Bir disiplin ya da bir çalışma alanında öğrenciye kazandırılması uygun bulunan bilgi, beceri, yetenek, ilgi ve tutum gibi özelliklerdir.

Öğrenende istendik davranış değişikliğinin oluşabilmesi uzak, genel ve özel hedeflerin birbirleriyle tutarlı olmasına bağlıdır. 

Hedeflerin özellikleri aşağıdaki gibi ifade edilebilir (Bilen 1996);

§  Öğrenciye dönük olmalı,

§  Açık ve anlaşılır biçimde ifade edilmeli,

§  Bir içerikle bağlantılı olmalı,

§  Genelleme yapılabilecek nitelikte kapsamlı, özel bir duruma uygulanabilecek ölçüde sınırlı olmalı,

§  Binişik değil bitişik (aşamalı) olmalıdır.

Söz konusu özel hedeflerin bu niteliklerin yanı sıra gözlenebilen özelliklere ulaşmaları için davranışa dönüştürülmesi gerekmektedir. Davranışların bazı özelliklere sahip olması beklenmektedir. Davranışlar:

§  hedef alanının bütününü kapsamalı,

§  kapsamlı olmalı,

§  sınırlı ve bitişik olmalı,

§  gözlenebilir ve ölçülebilir olmalı,

§  davranış  ifadeleri açık ve seçik olmalıdır.

Hedeflerin yazımında Bloom ve arkadaşları tarafından geliştirilen taksonomi kabul görmüştür. Bu taksonominin üç temel alanı vardır. 1) Bilişsel alan: Altı ana basamağa ayrılmıştır. Zihinsel öğrenmelerin gerçekleştiği alandır. 2) Duyuşsal alan: Duygusal yönlerin ağırlıklı olduğu basamaktır. 3) Devinişsel alan: Zihin ve kas koordinasyonu gerektiren becerilerin ön planda olduğu alandır.

Hedeflerin Aşamalı Sınıflaması:

BİLİŞSEL ALAN	Hedef-Davranış	DUYUŞSAL ALAN	Hedef-Davranış	DEVİNİŞSEL ALAN	Hedef-Davranış
Bilgi	hatırlama/tanıma	Alma	farkındalık, almaya isteklilik, kontrollü ya da seçici dikkatlilik	Algılama	Duyuşsal uyarılma, belli bir hareket içi,n hazır olma
Kavrama	bir başka forma çevirebilme, açıklayabilme/yorumlayabilme, yordama/tahmin etme	Tepkide Bulunma	Uysal davranma, karşılık verme isteği gösterme	Kurulma	Uygun vücut ya da organsal davranışı gösterme
Uygulama	uygulayabilme	Değer Verme	Bir değeri kabullenmişlik, adanmışılk	Kılavuzla Yapma	Taklit etme
Analiz	ögelere ayırabilme, ilişkileri belirleyebilme	Örgütleme	Değerleriyle uyumlaştırma	Mekanikleşme	Davranışı kendi başına yapma
Sentez	özgün bir bütün meydana getirebilme	Kişilik Haline Getirme	Davranış ölçütü haline getirme, karakterlenme	Beceri Haline Getirme	Belli bir yeterlik derecesine ulaşma
Değerlendirme	bir ölçüte dayalı yargıda bulunabilme			Uyum	Hareket biçimini tekrar gözden geçirme, yeniden düzenleme
				Yaratma	Yeni bir duruma uyum sağlama

İÇERİK

Eğitim programının içerik boyutunda “ne” öğretelim sorusuna yanıt aranmaktadır. İçeriğin düzenlenmesi sürecinde öğretilecek konular, içeriğin hedeflerle tutarlılığı ve aşamalı olması dikkate alınmaktadır. İçeriğin seçiminde ele alınması gereken temel ilkeler arasında somuttan soyuta, basitten karmaşığa, kolaydan zora, bütünden parçaya ya da parçadan bütüne, günümüzden geçmişe, olaylardan kavrama ve genellemelere, yakın çevreden uzak çevreye doğru bir düzenleme söz konusudur. İçeriğin seçiminde ele alınması gereken ölçütler aşağıdaki gibi belirlenmiştir (Demirel 2004a):

• Kendi kendine yeterlilik
• Anlamlılık
• Geçerlilik
• İlgililik
• Yararlılık
• Öğrenebilirlik
• Ekonomiklik

İçerik düzenlemede farklı yaklaşımlar kullanılmaktadır. Bu yaklaşımlar:

1.     Doğrusal Programlama Yaklaşımı: Birbiri ile ardışık, yakın ilişkili ve zorunlu ya da önkoşul öğrenmelerin düzenlenmesinde kullanılmaktadır. Aşamalılık özelliği taşıyan dersler için kullanılır.

2.     Sarmal Programlama Yaklaşımı: Konuların yeri geldikçe tekrar öğretilmesi söz konudur. Her konunun kendi içindeki konular arasında bir ardışıklık bulunmaktadır.

3.     Modüler Programlama Yaklaşımı: Öğrenme üniteleri modüllere ayrılır. Her modül kendi içinde farklı bir programlama yaklaşımıyla düzenlenebilir ve kendi içinde anlamlı bir bütün oluşturur.

4.     Piramitsel ve Çekirdek Programlama Yaklaşımı: İlk yıllarda geniş tabanlı konuların yer aldığı giderek uzmanlaşmanın küçük birimlerde olduğu ve daraldığı bir yaklaşım tarzıdır.

5.     Konu Ağı-Proje Merkezli Programlama Yaklaşımı: Öğrencilere konuların ağı bir harita gibi çıkartılıp verilir ve belirli zamanlarda nerelerde olmaları gerektiği söylenir.

6.     Sorgulama Merkezli Programlama Yaklaşımı: Öğrencilerin sorularına ve gereksinimlerine göre oluşturulur.

Belirtke Tablosu (Hedef-İçerik Çizelgesi): Belirtke tablosu hedeflerin, öğrenme yaşantılarının ve ölçe-değerlendirme tekniklerinin seçimine olanak verebilmesi amacıyla hazırlanmış iki boyutlu bir çizelgedir. Belirtke tablosunda hedefler ve ders içeriği yer almaktadır.

Ünite Analizi: Eğitim programındaki özel hedefler ya da davranışsal özellikler, bu hedeflere ulaşmak için yararlanılması düşünülen ünitenin bölümleri ile bu hedeflerle ünitenin bölümleri arasındaki bağlantıların gösterildiği bir tablodur. Belirtke tablosundaki numaralandırma yerine sözcük yazılması söz konusudur (Demirel 2004a).  

ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜRECİ (EĞİTİM DURUMLARI)

Öğrencilere istenilen davranışların kazandırılmasını sağlayan öğrenme yaşantılarının düzenlenmesi bu aşamada gerçekleşmektedir. Eğitim durumları öğrenci açısından öğrenme yaşantıları düzeneğini, öğretmen açısından öğretmen yaşantıları düzeneği olarak ele alınır. Eğitim durumlarının düzenlenmesinde ele alınan önemli özellikler bulunmaktadır; 1) Hedefe göre, Öğrenciye göre, 3) Ekonomiklik ve 4) Diğer yaşantılar ile kaynaşık olmadır (Ertürk 1997; Demirel 2004a).

Eğitim durumlarının öğrenenin temel gereksinimlerinden yola çıkarak kazandırılması planlanan öğrenme yaşantıları giriş (hazırlık), gelişme ve sonuç etkinliklerine göre sıralanır. Bu etkinliklerde neler yapılması gerektiği aşağıda belirtilmiştir (Demirel 2004a):

Giriş Etkinlikleri: Öğrenen öğreneceği ünite ile ilgili sorulara yanıt bularak ön öğrenmelerini gerçekleştirmelidir. Öğrenenler öğretmenleriyle birlikte öğrenme hedeflerine karar vererek ne ile ilgili çalışacaklarından haberdar olurlar.

Gelişme Etkinlikleri: Ünite işlenirken yapılması planlanan etkinlikler, program hazırlama aşamasında program geliştirme çalışma grubu tarafından çok iyi bir şekilde analiz edilip düşünülmeli ve alan bilgisi iyi olan öğretmenlerin katkısı ile programın eğitim durumları bölümünde yer almalıdır.

Sonuç Etkinlikleri: Sonuç etkinliklerinde ders ya da ünite bittikten sonra yapılması planlanan tartışma soruları, gezi, gözlem, deney, araştırma projeleri gibi etkinlikler yer alır.

Eğitim programcılarının öğrenme yaşantılarını düzenlerken öğrenme biçimleri (stillerini), öğrenme stratejilerini ve öğrenme modellerini dikkate almaları ve bunlardan uygun olanını işe koşmaları gerekmektedir.

Öğrenme biçimi bireyin öğrenme koşulları ve  sürecindeki tercihleriyle ilgilidir (Ülgen 1994).

Öğrenme Stratejileri

Öğrenme stratejileri bireyin öğrenme sırasında duyularına gelen uyarımları kısa ve uzun süreli belleğe transfer etmesini ve uzun süreli belleğe kodlamasını sağlayan teknikleri içerir. öğrencinin güdülenmesini ve öğrenilen davranışların kalıcı olmasını sağlar (Erden ve Akman 1995). Öğrenenler yeni öğrendikleri ile geçmiş yaşantılarında kazandıkları bilgileri bütünleştirmek ve bilgiyi anlamlandırmak için “tekrar, anlamlandırma ve örgütleme” öğrenme stratejilerinden yararlanabilirler.

Tekrar stratejisi: Öğrencilerin yeni gelen bilgileri tekrarlayarak kısa süreli bellekte tutmasını ya da uzun süreli belleğe kodlamasını sağlayan öğrenme stratejisidir. Bu stratejinin başarısında sunulan mesajı not alan öğrenciler ile metnin altını çizerek çalışan öğrenciler, tuttukları notu ya da belirledikleri yerleri tekrar gözden geçirdikleri ve önemli bilgileri seçtikleri zaman başarılı olmaktadırlar.

Anlamlandırma stratejisi: Öğrencilerin yeni gelen bilgileri geçmiş yaşantılarında kazandıkları bilgilerle ilişkilendirmeleridir. Bilgiler öğrenci tarafından değişikliğe uğratılarak uzun süreli belleğe kodlanır. Bir paragrafı okuyup anladığını özetleyen, öğretmenin anlattıklarını kendi sözcükleri ile not alan bir öğrencinin bu stratejiyi kullandığı söylenebilir.

Örgütleme stratejisi: Öğrencilerin yeni gelen bilgileri bir araya getirerek kendi önbilgilerine göre yeniden düzenlemesidir. Genellikle anlamlandırma ile örgütleme stratejisi aynı anda kullanılır. Öğrenciler çok uzun bir metni basit bir şema ya da tablo ile özetleyebilirler ya da bilgileri sınıflayabilirler.

Öğrenmede güdüsel ve duygusal engelleri kaldırmaya yardım eden stratejiler duyuşsal stratejilerdir. En önemli duyuşsal stratejiler arasında dikkat toplama, tutum, güdüleme ve kaygı yer almaktadır. Öğrenciler öğrenmelerindeki engelleri bu duyuşsal stratejileri kullanarak aşabilirler.

Öğrenme Modelleri

1. Buluş Yoluyla Öğrenme Modeli: Öğrencinin kendi etkinliklerine ve gözlemlerine dayalı olarak yargıya varmasını teşvik eder. Öğrenmede bilgiyi keşfetme söz konusudur. Öğrencilerin aktif araştırmacılar haline gelebilecekleri düşünülmektedir (Senemoğlu 2004).

2. Programlı Öğrenme: Pekiştirme kuramının birçok ilkesini kapsayan bu modeli oluşturan temel özellikler bulunmaktadır. Küçük adımlar ilkesine göre ünite küçük birimlere ayrılmakta, bilgi birimlerinden biri öğrenildikten sonra diğerine geçilmektedir (Senemoğlu 2004).

3. Bireyselleştirilmiş Öğretim Sistemi: Bireylerin özellikleri birbirlerinden farklılaşmaktadır. Her öğrencinin kendi yetenek düzeyine uygun bir biçimde yönlendirilmesi, kendi düzeylerine uygun öğrenme tekniklerinin uygulanması ve her bireyin kendi özgü düzeyde davranması beklenmektedir (Demirel 2004a).

4. Bloom’un Tam Öğrenme Modeli: Tam öğrenme modeli tüm öğrenciler okulda öğretilenleri öğrenebilir sayıltısına dayanmaktadır. Tam öğrenmede ana değişkenler: 1) öğrenci nitelikleri; bilişsel giriş davranışları (bilgi, beceri, yeterlik), duyuşsal giriş özellikleri (ilgi, tutum, akademik benlik), 2) öğretim hizmetinin niteliği; ipucu, pekiştirme, katılım, dönüt ve düzeltme, 3) öğrenme ürünleri; öğrenme düzeyi ve çeşidi, öğrenme hızı ve uyuşsal ürünlerdir. Öğrencinin özgeçmişi ve öğretim hizmetinin niteliğinin uygun hale getirilmesi durumunda öğrencilerin %95’i öğretilenlerin çoğunu öğrenerek tam öğrenme gerçekleşebilir (Demirel 2004b).

5. Gagne’nin Öğrenme Modeli: Gagne’ye göre okul öğrenmelerinde en önemli yeri zihinsel beceriler tutar. Eğitim durumlarının düzenlenmesinde sekiz temel aşama belirlemiştir:1) Dikkat çekme, 2) Öğrenciyi hedeften haberdar etme, 3) Ön bilgileri hatırlatma, 4) Uyarıcı materyali sunma, 5) Öğrenciye rehberlik etme, 6) Davranışı ortaya çıkarma, 7) Dönüt-düzeltme verme ve 8) Kalıcılığı ve transferi sağlamadır (Erden ve Akman 1995).

6. Anlamlı Öğrenme Modeli (Ausubel): Birey, algılarını üst düzeyde genelleme ve soyutlama yaparak daha önceki öğrendiklerinin üzerine organize ederek çözümler bunun sonucunda zihinde yeni bir anlam gelişir. Bu anlamlı öğrenmedir. Anlamlı öğrenme etkileşimli ortamda gerçekleşir (Ülgen 1994).

7. Carroll’un Okulda Öğrenme Modeli: Öğrencilere bireysel farklılıklarına rağmen öğrenme için yeterli zaman verilirse tüm öğrenciler istenilen hedefe ulaşabilir. Bu modele göre öğrenme derecesi öğrenme için harcana sürenin öğrenme için gerekli süreye oranının bir fonksiyonudur. Öğrencilerin ne öğreneceğini belirlemek, öğrencileri motive etmek, öğrencilerin düzeyine uygun öğretim materyallerini sağlamak, öğrencilerin öğrenme güçlüklerini ortaya çıkarmak ve onlara yardımcı olmak, doğru davranışları pekiştirmek ve öğrenmenin kalıcılığı için tekrar ve uygulamalar yer vermek bu modelin temelini oluşturmaktadır (Erden ve Akman 1995).

8. Glaser’in Temel Öğretme Modeli: Öğrenme-öğretme süreciyle ilgili çok sayıda olgunun, kavramın, ilkenin örgütlenmesini ve sürecin basit olarak algılanmasını sağlayan bir modeldir. Bu model dört temel ögeden oluşmaktadır: 1) Öğretim hedefleri, 2) Giriş davranışları, 3) Öğretim işlemleri ve 4) Değerlendirmedir (Erden ve Akman 1995).

Öğretme Durumları

Öğreten için hazırlanan kılavuz niteliğindeki öğretme yaşantıları düzeneğinde “nasıl” sorusuna yanıt aranmaktadır. Öğretme durumları etkinlikleri de üç aşamada ele alınmaktadır (Demirel 2004a):

1) Giriş Etkinlikleri: Öğretmenin öğrencileri “ne”yi “nasıl” öğreteceği konusunda bilgilendirdiği ilk aşamadır. Öğretmen çoğunlukla sunuş yoluyla öğretim yaklaşımını ve buna uygun anlatma, gösteri gibi öğretme yöntem ve tekniklerini kullanır.

2) Gelişme Etkinlikleri: Öğrencilere bilgiyi buldurmak ön plandadır. Öğretmen genellikle buluş yoluyla öğretme yaklaşımı ve buna uygun tartışma, soru-cevap gibi öğretme yöntem ve tekniklerini kullanır.

3) Sonuç Etkinlikleri: Öğretmen araştırma yoluyla öğretme yaklaşımı ve buna uygun bireysel ya da grup projeleri, problem çözme gibi değişik öğretme yöntem ve tekniklerini kullanır. Öğrenenlerin tümünü araştırma ve inceleme yapmaya yöneltir.

Öğretme Stratejileri

Öğretme stratejilerinin genel olarak belirlenmesi; kullanılacak araç-gereçlere, yöntem ve tekniklere bir ipucu verebilir ve öğrenme-öğretme sürecinin amacına uygun bir şekilde düzenlenmesine yardımcı olabilir. Öğretme stratejileri üç ana grupta toplanmaktadır (Demirel 2004b):

1) Sunuş (Alış) Yoluyla Öğretme Stratejisi: Bu stratejide bilgilerin verilmesi, kavram, ilke ve genellemelerin açıklanması söz konusudur. Tümdengelim (genelden özele) yöntemi kullanılır. Öğretmen öğrencilere çok sayıda örnek verir ve bilgileri resim, şema vb. ile somutlaştırmaktadır. Ders sunumunda aşamalılık ilkesini uygulamaktadır.

2) Buluş Yoluyla Öğretme Stratejisi: Bu stratejide öğrenci daha aktiftir. Ön öğrenmelerinden hareketle yeni öğrenmeleri arasında bağlantı kurar. Öğrenci problemi çözmeye çalışır. Öğretmen öğrencilere örnekler sunar; öğrenci konunun yapısını, fikirler arasındaki temel ilişkileri, ilkeleri, özellikleri keşfedinceye kadar bu örneklerle çalışır. Tümevarım (özelden genele) yöntemi kullanılır.

3) Araştırma Yoluyla Öğretme Stratejisi: Bu strateji tümüyle öğrencilerin araştırma ve inceleme yapmalarına ağırlık verir. Öğrenci araştırma yoluyla bir problemin nasıl çözüleceğini öğrenmiş olur. Problem çözme yolunun aynısı izlenir.

SINAMA DURUMLARI (DEĞERLENDİRME)

Değerlendirme ölçme sonuçlarını bir ölçütle vurup yargıya varma sürecidir (Özçelik 1992). Öğrencide gözlemeye karar verdiğimiz doğrudan ve dolaylı davranışları kazanıp kazanmadığını; kazandıysa ne ölçüde kazandığını, kazanmadıysa neden kazanamadığını, kazanabilmesi için eğitim sisteminde neler yapılması  gerektiğini belirleme sınama durumunun kapsamı içindedir (Sönmez 1994).

PROGRAMIN DENENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Program değişikliği de bir gerek olarak ortaya çıkmalı ve yeni hazırlanan program denenmek üzere uygulama sürecine programda gerekli düzeltmelerin yapılmasına olanak sağlamalıdır. Programın denenmesinde izlenecek sırada altı aşamalıdır: 1) uygulamanın planlanması, 2) deneme yapılacak okulların ve sınıfların seçilmesi, 3) okul yöneticisi ve öğretmenlerin seçilmesi, 4) okul yöneticisi ve öğretmenlere denenecek programın tanıtılması, 5) hazırlanan program ve öğretim materyallerinin işe koşulması ve 6) denenen programın ve öğretim materyallerinin değerlendirilmesidir (Demirel 2004a).

Program değerlendirme, programın etkililiği hakkında bir karara varma sürecidir. Eğitim hedeflerinin gerçekleşeme derecesini tayin etme süreci olarak da ele alınabilir (Ertürk 1997). Program değerlendirmede sistematik bir sürece uymak gerekir. Program değerlendirmede başlıca işlemler şunlardır: anlamın kesinleştirilmesi, amacın, anahtar tarafların, olanak ve engellerin, yanıt aranacak soruların belirlenmesi, tasarının kesinleştirilmesi, verilerin toplanması, verilerin çözümlenmesi, sonuçların yorumlanması ve ilgililere bildirilmesidir.

Değerlendirme amacına göre üçe ayrılmaktadır:

1) Programa girişte yapılan tanılayıcı değerlendirme,

2) Program sürecinde yapılan biçimlendirici değerlendirme ve

3) Programın çıkışında yapılan düzey belirleyici değerlendirmedir.

PROGRAMA SÜREKLİLİK KAZANDIRILMASI

Programın değerlendirme sonuçlarına göre programa süreklilik kazandırılması amacıyla araştırma-geliştirme çalışmalarının yapılması gerekmektedir. Programa süreklilik kazandırılmasında program geliştirme uzmanının ulusal ve okul düzeyinde görev ve sorumluluklarını en iyi şekilde yerine getirmesinin gerekliliğinden söz edilebilir. Ayrıca programa süreklilik kazandırılmasında bu süreci engelleyen yönetici tutum ve davranışları, öğretmen tutum ve davranışları ya da okul düzeyinde gibi bir takım etmenler bulunabilir. Tüm bunlara yönelik önlemler alınmasında ve program geliştirme uzmanı, öğretmenler, yöneticiler vb. herkesin işbirliği içinde çalışmasında yarar görülmektedir (Demirel 2004a).

SORULAR

1.     Bireyleri “neden” öğretiyoruz sorusuna hangi aşamada yanıt aranır?

A)    İçerik

B)    Öğretim süreci

C)    Hedef

D)    Değerlendirme

E)    Eğitim durumları

2.     Konuların yeri geldikçe tekrar öğretilmesi hangi programlama yaklaşımının bir özelliğidir?

A)     Modüler programlama

B)     Sarmal programlama

C)     Çekirdek programlama

D)     Piramitsel programlama

E)     Doğrusal programlama

3.     “Uzak hedef” aşağıdakilerden hangisini belirler?

A)     Bir ülkenin politik felsefesini

B)     Topluma kazandırılacak insan niteliklerini

C)     Bir okulun eğitim felsefesini

D)     Öğrenciye kazandırılması uygun bulunan özellikleri

E)     Bir disiplin alanına özgü nitelikleri

4.     Aşağıdakilerden hangisi bir öğrenme modeli değildir?

A)     Buluş Yoluyla Öğrenme

B)     Gagne’nin Öğrenme Modeli

C)     Sunuş Yoluyla Öğretme

D)     Glaser’in Temel Öğretme Modeli

E)     Carroll’un Okulda Öğrenme Modeli

5.     Öğrenciye bilgi buldurma hangi öğretme durumları etkinliklerinde yer alır?

A)    Giriş etkinlikleri

B)    Geliştirme etkinlikleri

C)    Sonuç etkinlikleri

D)    Öğretim etkinlikleri

E)    Ders dışı etkinlikler

6.     Aşağıdakilerden hangisi sunuş yoluyla öğretme stratejisinin bir özelliğidir?

A)     Tümevarım yöntemi kullanılmaktadır

B)     Ön bilgiler ile yeni bilgi arasında bağlantı kurulur.

C)     Öğrencilerin daha aktif olduğu bir stratejidir.

D)     Tümdengelim yöntemi kullanılmaktadır.

E)     Öğrenci bir problemin nasıl çözüleceğini öğrenir.

7.     Aşağıdakilerden hangisi “Tam Öğrenme” modelinde öğretim hizmetinin niteliğini arttıran ögeler arasında yer almaktadır?

A)    Akademik Benlik

B)    Öğrenme Hızı

C)    Tutum

D)    Öğrenme Düzeyi

E)    Pekiştirme

YANITLAR

1	C	2	B	3	A
4	C	5	B	6	D
7	E

Benzer Yazılar