Yalnızca bakma, gör; yalnızca duyma, dinle.
Duyuş, algının pasif hareketidir, kabul formudur, ama dinleme daima konsantrasyon, dikkat ya da dinleyicinin bir yanındaki, hareketi içerir.
Müzik eğitimi müzikle aktif buluşma demektir; dinleme de müzik eğitiminin bir parçasıdır. Dinleyemeyen çocuklar müzikle kaynaşamazlar ve onlar diğer öğrenme fırsatlarının çoğunu da kaçırmış olurlar.
Müzik dinleyebileceğimiz bir şey olmalı, algılar için bir fon ya da içerde veya dışarıda yürürken kullandığımız bir şey olmamalıdır.Terence Trend D’Arby’e göre; “Müzik; sadece farklı bir yaşamın aksesuarı olmuştur.” Müzik dinleme her zaman başka bir şey yaparken kullanılmamalıdır; dans etmede, resim yapmada ya da yazı yazmadaki gibi. Her insan en azından bir kere bütün dikkatiyle bir müzik eserini dinlemelidir.
Dinleyici Kavramı
Konu dinleyicilere gelince; bu grubun diğerlerinden farklı özelliklerde olduğunu görüyoruz. Eğitimleri sistematik değil rastgeledir, özel olarak dinleyici yetiştiren okullar yoktur ve dinleyicilik meslek değildir. Dahası, toplumda bestecilerin eserleri ve onları yeniden var eden seslendiriciler ve dinleyicilerle kılı kırk yaran eleştirilerle incelenirken dinleyicilere kimse dokunmamaktadır. ,
Dinleyiciler geniş halk kitleleridir. Her biri tek tek yaygın iletişim araçlarında sesini duyuramaz. Onlar eser satın alırlarken, konsere gitme tercihlerini yaparlarken varlıklarını duyurabilirler.
Dinleyiciler geniş halk kitleleridir. Her biri tek tek yaygın iletişim araçlarında sesini duyuramaz. Onlar eser satın alırlarken, konsere gitme tercihlerini yaparlarken varlıklarını duyurabilirler.
Çağdaşlık kavramının içinde uygarlık, uygarlaşma ve giderek uygar (medeni) müzik dinleyicisi gibi kavram ve deyimler bulunmaktadır. Uygar müzik dinleyicisi; müzik dinleme ile ilgili bilimsel bilgileri edinmiş, çağdaş müzik dinleme teknolojisinin ürünlerinden yararlanmasını bilen ve bu alanlardaki yeni bilimsel bilgilerine ve teknoloji ürünlerine ilgi duyan bir dinleyici modelidir. Bunun ötesinde, aydın ve çağdaş bir birey olarak görevi ise; müzik aracılığı ile kendisini insan değerleri açısından zenginleştirip güçlendirmektir. Fakat sonuçta müzik veya müzik dinleme amaç değil araçtır. Öyleyse; gerek ailede ve gerekse okulda, giderek bireyin kendi çabalarıyla arkadaş gruplarında ve çevresel olanaklarında müzik dinlemeyi bu biçimde anlaması uygun görülebilir. ,
Müzik Seçmeyi Bilmek ,
Müzik dinleyicisinin kendisine karşı olan sorumluluklarından söz etmeyi sürdürürsek; söylenebilecek ilk söz herhalde onun “ilgi ve ihtiyacına göre müzik seçmesini bilmesi” gerektiği olur. ,
Dinlemenin genelde rasgele ve sistematik olarak iki temelde incelenebileceği söylenebilir.
Müzik Seçmeyi Bilmek ,
Müzik dinleyicisinin kendisine karşı olan sorumluluklarından söz etmeyi sürdürürsek; söylenebilecek ilk söz herhalde onun “ilgi ve ihtiyacına göre müzik seçmesini bilmesi” gerektiği olur. ,
Dinlemenin genelde rasgele ve sistematik olarak iki temelde incelenebileceği söylenebilir.
,
Rasgele Dinleme: Programı bilmeden bir konsere gitmek, yaygın iletişim araçlarının düğmesini çevirdiğinde karşısına çıkan herhangi bir müziği dinlemek veya kendi arşivinden gene rasgele elinin uzandığı müziği dinlemek gibi, dinleyicinin şansına kalmış olan bu çeşit dinleme biçimi “rasgele müzik dinleme” olarak nitelendirilebilir. Bu durumda birey ya müziğe uyum sağlayacak, uyum sağlamaya çalışacak ya da o zamanki duygusal yapısına ve düşüncesine ters düşüyorsa başka bir dinleme olanağını araştıracaktır. ,
Sistematik Müzik Dinleme: Bu çeşit dinlemede; uzmanların yazdığı kaynaklardan bilgilenme, eseri tanımak için üst üste veya belli aralıklarla dinleme, sürekli olarak bu çeşit çabaları sürdürme, eseri bilgi açısından olduğu kadar, duygusal açıdan da özümleme ve bütün bu davranışları kişisel olarak kendi olanaklarına göre plânlayıp programlandırdığı biçimde sürdürme vardır. Ayrıca, “bir müzik dinleme eğitimi” olarak nitelendirebileceğimiz bir eğitim programına göreli oluşta; karşılaştırmalı dinleme, metronomla denetleme, partitürden izleme, duygusal ihtiyaca göre olduğu kadar bilişsel olarak da eser seçerken ilgisinin daha az olduğu diğer müzik çeşitleri, müzik türlerine ve biçimlerine yönelme, başka ülkelerin müzikleri ile de ilgilenme gibi inceleme, öğrenme çabaları da bulunabilir.. ,
Bu iki ayrımın bazen birine, bazen diğerine yaklaşan davranışlarla da müzik dinlenebileceğini unutmamak gerekir. ,
Müzik dinlemeyi, belli psikolojik yapının oluşturulması için veya içinde bulunulan psikolojik yapının sürdürülüp derinleştirilmesi için de düzenleme olanağı vardır. Bunun için geniş bir müzik eserleri dağarına sahip olmak ve müzik çeşitlerinin geniş yelpazesi içinden uygun olanı seçebilmek gerekir. Eldeki bu yelpazeyi tanımak; sabırlı ve araştırıcı olmak; anlamaya ve yeni eserleri keşfetmeye çalışmak bir bakıma dinleyici kişiliği ile ilgili olup, kişiliği ve müzik dinleyiciliğini olgunlaştırıcı davranışlar olarak düşünülebilir.
Rasgele Dinleme: Programı bilmeden bir konsere gitmek, yaygın iletişim araçlarının düğmesini çevirdiğinde karşısına çıkan herhangi bir müziği dinlemek veya kendi arşivinden gene rasgele elinin uzandığı müziği dinlemek gibi, dinleyicinin şansına kalmış olan bu çeşit dinleme biçimi “rasgele müzik dinleme” olarak nitelendirilebilir. Bu durumda birey ya müziğe uyum sağlayacak, uyum sağlamaya çalışacak ya da o zamanki duygusal yapısına ve düşüncesine ters düşüyorsa başka bir dinleme olanağını araştıracaktır. ,
Sistematik Müzik Dinleme: Bu çeşit dinlemede; uzmanların yazdığı kaynaklardan bilgilenme, eseri tanımak için üst üste veya belli aralıklarla dinleme, sürekli olarak bu çeşit çabaları sürdürme, eseri bilgi açısından olduğu kadar, duygusal açıdan da özümleme ve bütün bu davranışları kişisel olarak kendi olanaklarına göre plânlayıp programlandırdığı biçimde sürdürme vardır. Ayrıca, “bir müzik dinleme eğitimi” olarak nitelendirebileceğimiz bir eğitim programına göreli oluşta; karşılaştırmalı dinleme, metronomla denetleme, partitürden izleme, duygusal ihtiyaca göre olduğu kadar bilişsel olarak da eser seçerken ilgisinin daha az olduğu diğer müzik çeşitleri, müzik türlerine ve biçimlerine yönelme, başka ülkelerin müzikleri ile de ilgilenme gibi inceleme, öğrenme çabaları da bulunabilir.. ,
Bu iki ayrımın bazen birine, bazen diğerine yaklaşan davranışlarla da müzik dinlenebileceğini unutmamak gerekir. ,
Müzik dinlemeyi, belli psikolojik yapının oluşturulması için veya içinde bulunulan psikolojik yapının sürdürülüp derinleştirilmesi için de düzenleme olanağı vardır. Bunun için geniş bir müzik eserleri dağarına sahip olmak ve müzik çeşitlerinin geniş yelpazesi içinden uygun olanı seçebilmek gerekir. Eldeki bu yelpazeyi tanımak; sabırlı ve araştırıcı olmak; anlamaya ve yeni eserleri keşfetmeye çalışmak bir bakıma dinleyici kişiliği ile ilgili olup, kişiliği ve müzik dinleyiciliğini olgunlaştırıcı davranışlar olarak düşünülebilir.
Özetle söylemek gerekirse; dinleyiciliğin bir okulu olmadığına göre birey, kendi iç dinamiklerinin sesini duyarak ve elde ettiği çevresel olanaklarla kendini yetiştirmeye çalışacaktır. Bunu da çağdaş insan sorumluluğu bilinci ile gerçekleştirmeye koyulacaktır. ,
Dinleme ve Dinleyici ile İlgili Birkaç Anımsatma: ,
1. Herhangi bir kişinin müzik dinleyicisi olarak ilk ve son sorumluluğu müziği uygun mekân ve zamanlarda dinlemektir. ,
2. Hangi müzik çeşidi gözde olursa olsun, o çeşidin en seçkin eserlerine yönelmek ve yeni yeni ortaya çıkan eserlere de ilgi duymak gerekir. ,
3. Başka müzik çeşitlerine, başka ülkelerin müziklerine de ilgi duymaya çalışmak yerinde bir davranış olacaktır. ,
4. Bilgi yolumuzu aydınlatır, ama o kendisi müzik değildir. Bilginin müziği daha iyi anlamamızı, bu yolla da daha çok sevmemizi sağlayabilen bir araç olduğunu unutmamalıyız. ,
5. Zaman zaman bilgece, zaman zaman da kendimizi müziğin etkisine bırakarak duygusal olarak dinlemek elimizdedir. Her iki dinleme yolunu deneyerek müzik dinleme deneyimlerimizi zenginleştirebiliriz. ,
6. İyi dinleyici olmanın bir başka yolu ise; çalgı çalmaktan veya koro gibi bir toplulukta söylemekten geçmektedir. Bir çalgıyı ne kadar ustaca çalabiliyorsak, ne kadar geniş bir dağarımız varsa müziğe, hiç değilse o çalgının müziğine o derecede nüfuz geliştirmiş olacağımızı ve o dağarın iyi bir dinleyicisi olacağımızı bilmeliyiz. ,
7. Bestecilik ve seslendiricilik birer meslektir veya meslekmiş gibi yapılabilir. Dinleyicilik ise meslek değildir. Ancak tüm çabalar, tüm müzikler ona armağan edilmektedir. Kendisi için yapılan bu özverili çileleri ve bu çilelerin ürünlerini değerlendirebilmelidir. Kendisi için alın teri dökmüş olanlara hangi müzik çeşidi alanından olurlarsa olsunlar saygı duymalıdırlar. ,
8. Dinleyicilik davranışlarının geliştirilmesinde ailede, arkadaş gruplarında veya okulda demokratik tutum ve davranışlar sergilenmelidir. Anlayışlı ve hoşgörülü olunmalıdır. Müzik çeşitlerinin özellikleri ve örnekleri tanıtılmaya çalışılmalı, sonuçta seçim bireye bırakılmalıdır. Özellikle öğrenmenin, değişimin en yoğun olabildiği okullarda, müzikle ilgili çalışmalarda sonuçta tercihi bireye bırakan bu çeşit demokratik anlayış uygulanmalıdır.
Dinleme ve Dinleyici ile İlgili Birkaç Anımsatma: ,
1. Herhangi bir kişinin müzik dinleyicisi olarak ilk ve son sorumluluğu müziği uygun mekân ve zamanlarda dinlemektir. ,
2. Hangi müzik çeşidi gözde olursa olsun, o çeşidin en seçkin eserlerine yönelmek ve yeni yeni ortaya çıkan eserlere de ilgi duymak gerekir. ,
3. Başka müzik çeşitlerine, başka ülkelerin müziklerine de ilgi duymaya çalışmak yerinde bir davranış olacaktır. ,
4. Bilgi yolumuzu aydınlatır, ama o kendisi müzik değildir. Bilginin müziği daha iyi anlamamızı, bu yolla da daha çok sevmemizi sağlayabilen bir araç olduğunu unutmamalıyız. ,
5. Zaman zaman bilgece, zaman zaman da kendimizi müziğin etkisine bırakarak duygusal olarak dinlemek elimizdedir. Her iki dinleme yolunu deneyerek müzik dinleme deneyimlerimizi zenginleştirebiliriz. ,
6. İyi dinleyici olmanın bir başka yolu ise; çalgı çalmaktan veya koro gibi bir toplulukta söylemekten geçmektedir. Bir çalgıyı ne kadar ustaca çalabiliyorsak, ne kadar geniş bir dağarımız varsa müziğe, hiç değilse o çalgının müziğine o derecede nüfuz geliştirmiş olacağımızı ve o dağarın iyi bir dinleyicisi olacağımızı bilmeliyiz. ,
7. Bestecilik ve seslendiricilik birer meslektir veya meslekmiş gibi yapılabilir. Dinleyicilik ise meslek değildir. Ancak tüm çabalar, tüm müzikler ona armağan edilmektedir. Kendisi için yapılan bu özverili çileleri ve bu çilelerin ürünlerini değerlendirebilmelidir. Kendisi için alın teri dökmüş olanlara hangi müzik çeşidi alanından olurlarsa olsunlar saygı duymalıdırlar. ,
8. Dinleyicilik davranışlarının geliştirilmesinde ailede, arkadaş gruplarında veya okulda demokratik tutum ve davranışlar sergilenmelidir. Anlayışlı ve hoşgörülü olunmalıdır. Müzik çeşitlerinin özellikleri ve örnekleri tanıtılmaya çalışılmalı, sonuçta seçim bireye bırakılmalıdır. Özellikle öğrenmenin, değişimin en yoğun olabildiği okullarda, müzikle ilgili çalışmalarda sonuçta tercihi bireye bırakan bu çeşit demokratik anlayış uygulanmalıdır.
0 yorum:
Yorum Gönder