Çözücünün Cinsinin çözünürlüğe etkisi
İki ayrı kapta bulunan su içerisine birisine alkol ve diğerine de zeytin yağı ilave edelim. Su içerisinde alkolün çok çözündüğü zeytin yağının hiç çözünmediği gözlenir.
İyot katısını su, etil alkol ve karbon tetra klorür içerisine atalım. İyodun suda hemen hemen hiç çözünmediği, etil alkolde çok az çözündüğü ve karbon tetra klorürde çok çözündüğü gözlenir.
İyot apolar bir madde olduğunda apolar olan karbon tetra klorürde çok çözünürken polar olan suda çözünmez.
Kısaca, benzer benzeri çözer. Polar bileşikler polar bileşikleri, apolar bileşikler apolar bileşikleri çözer.
Çözünenin cinsinin çözünürlüğe etkisi
Oda şartlarında bir fincan suya birer çay kaşığı yemek tuzu, kalsiyum karbonat ve zeytin yağı atıldığında tuzun tamamının çözündüğü, kalsiyum karbonatın bir kısmının çözünmeyip çöktüğü, zeytinyağının suda hiç çözünmediğini gözleriz.
Suda yemek tuzunun çok çözünmesi, kalsiyum hidroksitin az çözünmesi ve zeytin yağının hiç çözünmemesi onların cinsleri ve yapıları ile ilgili bir olaydır.
Çözünürlük olayı maddenin karakteristik özelliklerinden birisidir.
Farklı maddelerin aynı çözücüde aynı şartlar altında çözünürlükleri farklıdır. 60°C'de 100 gram suda sodyum klorür (NaCl) potasyum nitrat (KNO3) ve potasyum kloratın (KClO3) çözünürlükleri sırası ile 37,5 gram, 110 gram ve 24,5 gramdır.
Oda şartlarında bir fincan suya birer çay kaşığı yemek tuzu, kalsiyum karbonat ve zeytin yağı atıldığında tuzun tamamının çözündüğü, kalsiyum karbonatın bir kısmının çözünmeyip çöktüğü, zeytinyağının suda hiç çözünmediğini gözleriz.
Suda yemek tuzunun çok çözünmesi, kalsiyum hidroksitin az çözünmesi ve zeytin yağının hiç çözünmemesi onların cinsleri ve yapıları ile ilgili bir olaydır.
Çözünürlük olayı maddenin karakteristik özelliklerinden birisidir.
Farklı maddelerin aynı çözücüde aynı şartlar altında çözünürlükleri farklıdır. 60°C'de 100 gram suda sodyum klorür (NaCl) potasyum nitrat (KNO3) ve potasyum kloratın (KClO3) çözünürlükleri sırası ile 37,5 gram, 110 gram ve 24,5 gramdır.
Basıncın çözünürlüğe etkisi
Çözelti üzerine uygulanan basınçtaki değişikliğin hemen hemen katı ve sıvıların çözünürlüğü üzerinde hiçbir etkisi yoktur.
Sabit sıcaklıkta, gazların sıvı çözücüler içerisindeki çözünürlüğü, sıvı üzerindeki gazın basıncının arttırılması ile bu gazın sıvı içerisindeki çözünürlüğü artar, gazın basıncının azaltılması bu gazın sıvıdaki çözünürlüğünü azalır.
Basıncın gazların çözünürlüğü üzerindeki etkisi meşrubatlar ve soda gibi içeceklerin şişelenmesinde kullanılır. Soda 4 atmosfer basınç altında CO2 gazının çözünmesi ile şişelenir. Şişe kullanılmak için açıldığında soda üzerindeki basınç atmosfer basıncına düşer. Bunun sonucu olarak da çözünmüş olan CO2 gazının bir miktarı kabarcıklar oluşturarak çözeltiden uzaklaşır ve köpük oluşturur.
CO2(g) + H2O(s) H2CO3(suda)
Sıcaklığın çözünürlüğe etkisi
Genellikle katı maddelerin suda çözünmesi endotermik bir olay olduğundan katı maddelerin çözünürlüğü sıcaklığın artması ile artar.
20°C de 100 gram suda en fazla 203,9 gram şeker 80°C sıcaklıkta 362,1 gram şeker çözünebilir.
Bir deney tüpünde bulunan suya katı amonyum nitra-tın (NH4NO3) tuzunu atıp suda çözünmesini sağlayalım. Çözelti oluşumu ile birlikte deney tüpünün soğuduğunu gözleriz. Bu da çözünme işleminin ortamdan ısı aldığını ve olayın endotermik olduğunu gösterir.
Kalsiyum asetat (Ca(CH3OO)2) bileşiğinin suda iyonlaşması ekzotermik olup soğuk suda, sıcak sudakinden daha fazla çözünür. İstisna durum.
Gazların sıvılarda çözünmesi ekzotermik olduğundan çözünürlükleri sıcaklık arttıkça azalır.
Oksijen (O2) gazının bir litre sudaki çözünürlüğü 25°C de 0,03 gram iken 50°C de 0,0041 gramdır. Sıcaklığın artması ile oksijenin çözünürlüğü azalmaktadır.
Diğer Kimya Dersi Komuları
Çözelti üzerine uygulanan basınçtaki değişikliğin hemen hemen katı ve sıvıların çözünürlüğü üzerinde hiçbir etkisi yoktur.
Sabit sıcaklıkta, gazların sıvı çözücüler içerisindeki çözünürlüğü, sıvı üzerindeki gazın basıncının arttırılması ile bu gazın sıvı içerisindeki çözünürlüğü artar, gazın basıncının azaltılması bu gazın sıvıdaki çözünürlüğünü azalır.
Basıncın gazların çözünürlüğü üzerindeki etkisi meşrubatlar ve soda gibi içeceklerin şişelenmesinde kullanılır. Soda 4 atmosfer basınç altında CO2 gazının çözünmesi ile şişelenir. Şişe kullanılmak için açıldığında soda üzerindeki basınç atmosfer basıncına düşer. Bunun sonucu olarak da çözünmüş olan CO2 gazının bir miktarı kabarcıklar oluşturarak çözeltiden uzaklaşır ve köpük oluşturur.
CO2(g) + H2O(s) H2CO3(suda)
Sıcaklığın çözünürlüğe etkisi
Genellikle katı maddelerin suda çözünmesi endotermik bir olay olduğundan katı maddelerin çözünürlüğü sıcaklığın artması ile artar.
20°C de 100 gram suda en fazla 203,9 gram şeker 80°C sıcaklıkta 362,1 gram şeker çözünebilir.
Bir deney tüpünde bulunan suya katı amonyum nitra-tın (NH4NO3) tuzunu atıp suda çözünmesini sağlayalım. Çözelti oluşumu ile birlikte deney tüpünün soğuduğunu gözleriz. Bu da çözünme işleminin ortamdan ısı aldığını ve olayın endotermik olduğunu gösterir.
Kalsiyum asetat (Ca(CH3OO)2) bileşiğinin suda iyonlaşması ekzotermik olup soğuk suda, sıcak sudakinden daha fazla çözünür. İstisna durum.
Gazların sıvılarda çözünmesi ekzotermik olduğundan çözünürlükleri sıcaklık arttıkça azalır.
Oksijen (O2) gazının bir litre sudaki çözünürlüğü 25°C de 0,03 gram iken 50°C de 0,0041 gramdır. Sıcaklığın artması ile oksijenin çözünürlüğü azalmaktadır.
Diğer Kimya Dersi Komuları
SÜPER YHA
YanıtlaSil