Matematik Konum,6.Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Notları

YERYÜZÜNDE YAŞAM

COĞRAFİ KONUM

Bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu ko­numa coğrafi konum denir. Coğrafi konum, ma­tematik ve özel konum olarak ikiye ayrılır.

1- MATEMATİK KONUM

Dünya üzerindeki bir yerin başlangıç pa­raleline (Ekvator) ve başlangıç meridyenine (Greenvvich) göre olan konumuna matematik konum denir.

MATEMATİK KOORDİNATLAR

Paralel ve Özellikleri

Ø  Ekvator'a paralel olarak geçtiği düşünü­len dairelere paralel denir.

Ø  Başlangıç paraleli (0°) ve en büyük para­lel dairesi Ekvator'dur.

Ø  Kutup noktalarına eşit uzaklıktaki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen ve Dünya'yı

Ø  ortasından çevreleyen en geniş paralel dairesine Ekvator denir.

Ø  Ekvator'un kuzeyindeki paralellere kuzey paralelleri, güneyindekilere ise güney paralelleri denir.

Ø  Ekvator yıl boyunca gece ile gündüz eşit­liğinin yaşandığı, çizgisel hızın en fazla, yer çeki­minin en az olduğu paralel dairesidir.

Ø  Paraleller, Ekvator'dan kutuplara doğru birer derece aralıklarla çizilir.

Ø  90 tane Kuzey Yarım Küre'de, 90 tane Güney Yarım Küre'de olmak üzere toplam 180 ta­ne paralel dairesi vardır.

Ø  Dünya'nın şeklinden dolayı Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin boyları kı­salır ve kutuplarda nokta şeklini alır.

Bazı paralel dairelerinin özel isimleri var­dır.

0° paraleli	Ekvator
23°27' kuzey paraleli	Yengeç Dönencesi
23°27' güney paraleli	Oğlak Dönencesi
66°33' kuzey paraleli	Kuzey Kutup Dairesi
66°33' güney paraleli	Güney Kutup Dairesi
90° kuzey paraleli	Kuzey Kutup Noktası
90° güney paraleli	Güney Kutup Noktası

Ø  Birbirini takip eden iki paralel arasındaki uzaklık her yerde eşittir ve yaklaşık 111 km'dir.

                 Meridyen ve Özellikleri

Ø  Bir kutup noktasından diğer kutup nokta­sına uzanan, Ekvator ve paralelleri dik olarak ke­sen yarım çemberlere meridyen denir. Meridyen­ler, 360° olan Ekvator çemberinin birer derecelik aralıklara ayrılmasıyla oluşturulmuştur.

Ø  Başlangıç meridyeni  (0°),  İngiltere'ni başkenti Londra yakınlarındaki Greenwich Gözlem Evi'nden geçer.

Ø  Başlangıç meridyeninin doğusunda kalan meridyenlere doğu meridyenleri, batısında kalan meridyenlere batı meridyenleri denir.

Ø  180 tane doğuda, 180 tane batıda olma üzere toplam 360 tane meridyen yayı vardır.

Ø  Dünya'nın şeklinden dolayı tüm meridyenler kutup noktalarında birleşirler ve birbirlerini kesmezler. Buna bağlı olarak tüm meridyenleri uzunlukları aynıdır.

Ø  İki meridyen arasındaki uzaklık, sadece Ekvator üzerinde 111 km'dir. Bu uzaklık, Dürya'nın şeklinden dolayı kutuplara gidildikçe azalır ve kutup noktalarında sıfır olur.

Ø  İki meridyen arasındaki zaman farkı 4 dakikadır. Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe meridyenler arasındaki uzaklık azaldığı hâlde zaman farkı değişmez.

Ø  Aynı meridyen üzerinde bulunan tüm noktalarda yerel saat aynıdır. Çünkü aynı meridyen üzerindeki bütün noktalar Güneş'in karşısında aynı anda geçerler.

Ø  Meridyenler, Dünya üzerindeki herhangi bir yerin matematik konumunun belirlenmesinde yardımcı olur. Ayrıca meridyenler yardımıyla; Dünya üzerinde iki yer arasındaki yerel saat farkı da bulunabilir.

TÜRKİYE'NİN MATEMATİK KONUMUNUN SONUÇLARI

·         Kuzey Yarımküre'nin Orta Kuşağı'nda yer alır.

·         Başlangıç Meridyeni'nin (Greenvvich) doğusundadır.

·         En kuzeyi (42° Kuzey) ile en güneyi (36° Kuzey) arasındaki kuş uçuşu uzaklık, yak­laşık 666 km'dir (42° - 36°=6° 6x111 =666 km).

·         En doğusu (45° Doğu) ile en batısı (26° Doğu) arasında, 76 dakikalık zaman farkı vardır (45°-26°= 19° 19x4'=76').

·         Orta Kuşak'ta yer aldığı için yıl içinde dört mevsimi belirgin olarak yaşar.

·         Kuzeyden esen rüzgarlar hava sıcaklığını düşürürken, güneyden esen rüzgarlar ise hava sıcaklığını arttırır.

Türkiye'nin Özel Konumu Konu Anlatımı İçin Tıklayınız

Yeryüzünde Yaşam Ünitesi Ana Sayfası İçin Tıklayınız

Benzer Yazılar