Sanayi (Endüstri) Bitkileri 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Notu

SANAYİ (ENDÜSTRİ) BİTKİLERİ

Türkiye'de tahıllardan sonra en çok yetiş­tirilen tarım ürünleridir. Sanayi bitkileri doğrudan tüketilmeyip fabrikalarda işlenerek kullanıma ha­zır hâle getirilen ürünlerdir.

Pamuk

·         Dokuma sanayinin ham maddesidir.

·         Alüvyal toprakları sever. Yetişme döne­minde bol su ve yüksek sıcaklık, olgunlaşma ve hasat döneminde tam kuraklık ister.

·         Türkiye dünyanın sayılı pamuk üreticileri arasında yer alır. Pamuk ve pamuklu dokuma ürünlerinin bir bölümü ihraç edilir.

·         En çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Ege Bölgesi (Büyük Menderes, Küçük Mende­res, Gediz ovaları), Akdeniz Bölgesi (Çukurova, Antalya Ovası), Güney Marmara Bölümü ve Do­ğu Anadolu Bölgesi'nde (Malatya, Elazığ, Iğdır ovaları) yetiştirilir.

           Tütün

·         Sigara sanayinin ham maddesidir.

·         Yetişme döneminde bol su, olgunlaşma döneminde de yüksek sıcaklığa ihtiyaç duyar.

·         Türkiye, dünyanın kaliteli tütün üreten ül­keleri arasında yer alır.

·         Tütün üretimi belli bölgelerde toplanmış­tır. Bu durum kaliteli tütün üretimi sağlamak için üretimin devlet kontrolünde olmasından kaynak­lanır. 

·         Ülkemizde en çok Ege Bölgesinde yetiş­tirilir. Bu bölgemizi sırasıyla Güneydoğu Anado­lu, Karadeniz ve Marmara bölgeleri izler.

UYARI:            Yüksek kaliteli ürün almaya elverişli olmayan sahalarda üretimi devlet tarafından engellenmiştir.

Şeker pancarı

·         Şeker sanayinin ham maddesidir.

·         Şeker pancarı yurdumuzun hemen her yerinde yetiştirilebilmesine rağmen kıyıya yakın alanlarda tarımı yaygın değildir.

·         Nemli topraklarda iyi gelişir. Yağışların yetersiz olduğu yerlerde ise sulama yapılarak üretilir.

·         En çok İç Anadolu Bölgesi’nde yetiştiri­lir. Daha sonra Karadeniz ve Marmara bölgeleri gelir.

UYARI: Şekerpancarı hasat edildikten hemen sonra tüketilmesi gerektiğinden, şeker fabrikaları üretim alanlarına yakın yerlerde kurulmaktadır.

Çay

·         Sıcaklık farkları fazla olmayan ılıman, ya­ğışlı bir iklim ile kireçsiz ve yıkanmış toprak ister.

·         Türkiye'de sadece Doğu Karadeniz Bölümü'nde, Giresun'dan Gürcistan sınırına kadar olan kıyı şeridinde yetişir. Üretilen çayın büyük bölümü Rize'den sağlanır.

·         Çay, ekim alanı en dar olan sanayi bitkimizdir.

Ayçiçeği

·         Alüvyonlu toprakları ve sıcağı sever.

·         Tohumlarından yağ çıkarılan bitkiler ara­sında en önemlisidir.

·         Ayçiçeğinin artığı aynı zamanda hayvan yemi olarak değerlendirildiği için ayçiçeği işleyen yağ fabrikalarının çevresinde hayvancılık faaliyet­leri de gelişmiştir.

·         Ekim alanı yaygındır. Başta Marmara Bölgesi'nin Trakya kesimi olmak üzere, İç Ana­dolu ve Karadeniz (doğu kıyıları hariç) bölgele­rinde de yetiştirilir.

Keten - Kenevir

·         Ilık ve nemli iklimlerde daha çok yetişir.

·         Keten lifleri, keten kumaş ve kâğıt yapı­mında kullanılır. Tohumlarından boya yapımında kullanılan bezir yağı elde edilir.

·         Kenevir bitkisinin lifleri ise halat, ip, pas­pas gibi kaba dokumalarda kullanılır.

·         En fazla Batı Karadeniz Bölümü'nde üretimi yapılır.

Haşhaş

·         Yazları sıcak geçen ve orta derecede yağışların görüldüğü yerlerde yetişir.

·         Haşhaş ilaç sanayinde kullanılır ve tohumlarından yağ elde edilir.

·         Haşhaş bitkisinin meyvesinde bulunan ve afyon sakızı adı verilen maddeden uyuşturucu özelliği olan morfin elde edilir. Bu nedenle haşhaş üretimi devlet kontrolünde yapılır.

·          Haşhaş üreti­miinin büyük bir bölümü Ege Bölgesi'nde yapılır. Afyon, Denizli, Kütahya, Uşak, Konya, Isparta ve Burdur'da üretimi yapılır.

Zeytin

·         Kışların ılık geçtiği Akdeniz ikliminde yeti­şen ve ekonomik değeri yüksek olan bir bitkidir.

·         Bir kısmından yağ elde edilir, bir kısmı ise sofralık olarak tüketilir.

·         Ege Bölgesi (Edremit, Ayvalık arası) yağlık, Marmara Bölgesi sofralık zeytin üretimin­de başta gelir.

·         Akdeniz Bölgesi'nde daha fazla gelir getiren ürünlerin ekilmesi tercih edildiğinden zeytin üretimi az yapılmaktadır.

·         Az miktarda olmakla birlikte Doğu Karadeniz Bölümü'nde de zeytin üretilmektedir.

Susam

·         Akdeniz ikliminde yetişir.

·         Yağ ve tahin üretiminde kullanılır.

·         Güneydoğu Anadolu, Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde üretilir.

UYARI: Zeytin, ayçiçeği, susam, keten, mısır, fındık ve pamuk yağ elde edilen sanayi bitkileridir.

Anason

·         Rakı ve içki yapımında kullanılır. Burdur (% 50) üretimde birincidir. Burdur'u, Muğla ve An­talya illeri izler.

Benzer Yazılar