Kültürel Varlıklarımız - 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Notları

KÜLTÜREL VARLIKLARIMIZ

Kültür: Bir toplumda nesilden nesle aktarılan yaşatılan; gelenek, görenek, inanış, düşünce ve sanat varlıklarının tümüdür.

Türkiye’nin kültürel yapısı, tarihinin derinliklerinden gelen çok zengin ve çeşitli kültürlerin birikiminden oluşmuştur.
 

Ülkemiz yedi coğrafi bölgeye ayrılmıştır.  Kültür, ülkeden ülkeye değişebileceği bir ülke içinde bölgeden bölgeye hatta yöreden yöreye de değişebilir. Birbirine komşu olan iki köy arasında bile konuşma şivesi, düğün ve nişan geleneği, giyim ve kuşam şekli gibi az ya da çok kültürel farklılıklar olabilir.

Bunlar kültürel farklılıklardır.

Ege Bölgesi’nde zeybek oynanırken Karadeniz Bölgesi’nde horon oynanır.

Ege Bölgesi’nde zeytin bol miktarda yetiştirildiğinden bu durum yemeklerine de yansımıştır. Yemekleri genellikle zeytinyağlı ve bitki ağırlıklıdır. Karadeniz Bölgesi’nde ise yemekleri genellikle tereyağlı ve balık ağırlıklıdır.

Ülkemizde bölgeler arasında giyim kuşam, şive, beslenme alışkanlıkları, kültürel farklılıktan kaynaklanır. Kültürel farklılıklar, ülkede kültürel çeşitliliğin oluşmasına neden olur.

Yöreler arasındaki bu kültürel farklılıkların sebepleri şunlardır:

* Türkiye’nin yeri, coğrafi konumu,* Eğitim,
* Yüzey şekilleri,* Gelenek ve görenekleri,

İklimi ve bitki örtüsü kültürel farklılığın oluşmasında etkin nedenler arasında sayılabilir. Karadeniz Bölgesi’nde bol ormanlık yapısı ve yağmurlu olmasından dolayı köy evleri ağaçtan yapılır. Evlerde çatı bulunur.

Bölgenin iklimi ve bitki örtüsü insanların yaşamına, barınma ve beslenmesine etki eder. Yöreler arasında farklı ev tipi ve yemek çeşitleri görülür.

Hayvancılıkla uğraşan Doğu Anadolu Bölgesi’nde daha çok et yemekleri yapılır.

Balıkçığın yaygın olduğu Karadeniz Bölgesi’nde ise balıklı yemek türleri yapılır.Bazı yemeklerimiz ve tatlılarımız adeta bulunduğu bölge ile özdeşleşmiştir.
 

Mantı denince akla Kayseri, Oltu Kebabı ya da Cağ kebabı denince Erzurum akla gelmektedir. Ya da Karadeniz’in hamsili pilavı, Gaziantep’in baklavası, Kahramanmaraş’ın dövme dondurması, Mersin’in tantuni ve cezeryesi o yöreyle özdeşleşmiştir.

Mantı	Kayseri
Salam Sucuk	Kayseri
Kara Lahana	Trabzon
Çay	Rize
Leblebi	Çorum
Elma	Amasya
Fındık	Ordu-Giresun
Keşkek	Aydın-Muğla
Haşhaş	Afyon
Kaymak	Afyon
İzmir Köfte	İzmir
İnegöl Köfte	Bursa
İskender Kebap	Bursa
Şeftali	Bursa
Şalgam Suyu	Adana
Dondurma	Kahramanmaraş

Kültürel zenginliğimizin bir başka kanıtı da mimari eserlerimizdir. Evler, köprüler, sarayla vb. gibi eserler tarihimizin tanıklarıdır. Geçmişle günümüz arasında köprü olan bu eserler Türk mimarisinin en güzel örneklerini oluşturmaktadır. Bu kültürel öğelerimizin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması hepimizin görevidir. Bu doğrultuda ülkemizin çeşitli bölgelerinde geleneksel Türk evleri koruma altına  alınmıştır. Safranbolu, Beypazarı,Amasya evleri birer müze konumundadır.

Ülkemizin kültürel özellikleri sadece mimari ve sanatla sınırlı değildir. Yöresel yemeklerimiz, dokumalarımız, sporlarımız da bu zenginliğe katkı sağlamıştır. Eskişehir’in lüle taşı, Erzurum’un oltu taşı, Afyon’un mermeri, Kütahya’nın porseleni, Edirne’nin Kırkpınar yağlı güreşleri kültürel zenginliklerimizdendir.

Günümüzde ülkemizin hemen hemen her yöresinde modern, çağımın şartlarına uygun giysiler giyilmektedir. Yöresel kıyafetleri ise ancak kına, nişan, düğün gibi törenlerde veya hak oyunlarında görebilmekteyiz. Yöresel giysiler kadar önemli olan diğer bir kültür ögemiz de el sanatlarımızdır. El emeği ve göz nuruyla oluşturulan el sanatlarımıza, Anadolu insanının duyguları yansımıştır.
 

Adıyaman …………………..Kilim

Siirt ………………………...Battaniye

Isparta ……………………...Halı

Bünyan(Kayseri) ……………Halı

Kütahya……………………..Çinicilik-Porselen

Nevşehir ……………………Çömlekçilik

Afyon ……………………….Mermer

Gaziantep …………………...Bakırcılık

Folklor Kültürümüz

Belirli bir bölge halkı arasında ortak olan ve içinde halkoyunları, masallar, müzik, masallar, müzik, dans, efsaneler, atasözleri, şakaların yer aldığı kültür unsurların bütününe folklor denir.

Ülkemizde halk oyunları bölgelere göre çeşitlilik göstermektedir. Ege bölgesi düğünlerinde “zeybek” oyunu oynanırken Karadeniz’de “horon” oyunu oynanır.. Güneydoğu Anadolu’da “halay” çekilirken, Trakya’da “hora”, İç Anadolu’da ise “misket” oyunu oynanır.

Folklor kültürünün bölgelere göre değişmesinin başlıca nedenleri yaşanılan yörenin iklimi, bitki örtüsü, coğrafi koşulları ile gelenek ve görenekleridir.

Önemli Kişilerimiz

Ülkemizde bazı şehirler, ünü dünyaya yayılmış Türk büyükleri ile tanınmıştır. Bu kişilerin ortaya koydukları eserler ve düşünceler tüm insanlığın beğenisini kazanmıştır. Bunların en önemlileri şunlardır:

Mevlana :

İran’ın Belh şehrinde doğdu. Babası ile birlikte Konya’ya yerleşen Mevlana, döneminin eğitim kurumu olan medreselerde din dersleri verdi. En önemli eseri mesnevidir. Her yıl Mevlana’nın ölüm yıl dönümdü olan 17 Aralık’ta, Konya’da büyük bir katılımla Şeb-i Arus törenleri düzenlenir.

Nasreddin Hoca           (Akşehir-Konya)
Evliya Çelebi
Yunus Emre                   Eskişehir
Hacı Bektaşı Veli          Nevşehir

Halk Ozanlarımız:

Karacaoğlan                 Osmaniye
Dadaloğlu                     Kayseri
Pir Sultan Abdal          Sivas
Köroğlu                        Bolu
Neşet Ertaş                Kırşehir
Özay Gönlüm               Denizli

Kültürümüzden Seçmeler

Para Kesesi
İbrik
Çarık
Çeyiz sandığı
Dantel
Beşik
Tulum
Kemençe
Davul-Zurna
Saz

Kültürel Birlik

Kültürümüz, milli birlik ve beraberliğimizi pekiştirmede önemli rol oynar. Milletimiz farklı kültürel değerleri paylaşarak zengin bir mirası ortaklaşa kullanmaktadır. Bölgelerimiz arasında bazı kültürel farklılıklar olsa da urum birliğimize zarar vermez. Bölgelere göre şive farklılığı olsa bile ülkemizin her yerinde Türkçe konuşulmaktadır. Ramazan ve Kurban Bayramları ülkemizin her tarafında ortak kutladığımız dini bayramlarımızdır. 19 Mayıs Atatürk’ün Anma ve Gençlik Spor Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı da ülkemizde topluca kutladığımız milli bayramlarımızdandır.

Ayrıca Nevruz ve Hıdrellez gibi ortak kültürel bayramlarımız da vardır. Uzun yıllar bir arada yaşamış insanlarda da kültür birliği oluşur. Kültür zamanla değişime uğrayıp gelişebilir. Kültürün en önemli özelliği ulusal olmasıdır. Kültür birliği, milletin bütünleşmesini, devamlılığını sağlar. Kültürel değerlere sahip çıkan, koruyan, yaşatan milletler, birlik ve beraberliğini devam ettirirler. Çünkü kültür ögeleri insanları yakınlaştırır, bir arada yaşaması açısından da önemli yer tutar.

Benzer Yazılar