Işık 5. Sınıf Fen ve Teknoloji Konu Anlatımı

A. IŞIK

Işık ve Işık Kaynakları

Çevremizdeki varlıkları görebilmek için ışığa ihtiyaç duyarız. Gündüz etrafımızı görmemizi sağlayan ışık Güneş'ten gelir. Güneş, doğal bir ışık kaynağıdır. Geceleri ise yapay ışık kaynakları kullanarak çevremizi aydınlatırız.

Işık üreten maddelere ışık kaynağı denir. Kendiliğinden ışık yayan kaynaklar doğal ışık kaynağı, insan yapımı kaynaklar ise yapay ışık kaynağı olarak adlandır

Teknoloji geliştikçe çok çeşitli ve gelişmiş aydınlatma araçları bulunmaktadır. Maçlarda kullanılan spot lambaları ve halojen lambalar bunlardan bazılarıdır.

Işık Nasıl Yayılır ?

Işık doğrular boyunca yayılır. Yani doğrusal bir yol izler. Serhan'ın yaptığı deneyde ışığın başlangıcı fenerdir. Diğer ucu ise bir engelle karşılaşmadığı sürece yoluna devam eder. Serhan'ın çizdiği, gerçekte olmayan ışığın izlediği yolu gösteren bu çizgiye ışık ışını denir.

Araba farından çıkan ışık ışınlarının, Güneş ışınlarının doğrular boyunca ilerlediğini her gün gözlemleriz.

Bir engelle karşılaşmadığı sürece ışık ışınları her yöne yayılır.

Işığın Maddelerden Geçişi

Işık yayılırken içinden geçemediği cisimlerle karşılaşırsa yoluna devam edemez. Bu cisimler taş, demir gibi ışığı geçirmeyen cisimlerdir. Işık havada her yöne yayılır. Hava ışığı geçirir. Bu nedenle Güneş ışınları çevremizi aydınlatır. Bazı cisimler de ışığı tam olarak geçirmez. Yarı yarıya geçirir.

Işığı geçiren cisimler saydam olarak adlandırılır.

Işığı az geçiren cisimlere yarı saydam cisim denir.

Işığı hiç geçirmeyen cisimler ise saydam olmayan ya da opak olarak adlandırılır.

Gündüz güneş ışığının evi aydınlatması için saydam bir madde olan cam kullanılır.

Gölge Oluşumu

Işık, yayılırken saydam olmayan bir cisim ile karşılaşınca cismin arkasına ulaşamaz. Bu nedenle saydam olmayan cisimlerin arkasında karanlık bir bölge oluşur. Bu bölgeye gölge denir.

Bir cismin gölgesi kendisine benzer. Cisimlerin gölgelerini bir ekran üzerine düşürebiliriz.

Gölge oluşumu cisimlerin şekline ve büyüklüğüne bağlıdır. Çiçeğin gölgesi çiçek şeklindedir. Büyük cismin gölgesi de büyük olur.

Not: Gölge oluşumu ışığın doğrusal yolla yayıldığının bir kanıtıdır. Işık doğru boyunca yayılmasaydı gölge oluşmazdı.

Farklı Gölgeler

Saydam olmayan bir cisme iki ışık kaynağından ışık gönderilirse iki gölge olur.

Cisme daha yakın olan ışık kaynağının etkisiyle oluşan gölge açık, diğeri ise koyudur.

Bu gölgelerden koyu olanı tam gölge, açık olanı ise yarı gölge olarak adlandırılır.

Cisme farklı yönlerden ışık geldiğinde cismin her iki yanında gölge oluşur.

Gölgeler, ışığın geldiği yönün tersi yönde oluşur.

Bir ışık kaynağının her iki yanına konulan opak cisimlerin, ışık kaynağının bulunduğu yerin tersi yönde gölgeleri oluşur.

Güneş Tutulması Düzenek, Güneş Tutulmasının Düzeneği, Güneş ...Çizimi · Ay tutulması,Ay tutulması nedir,Ay tutulması nasıl olur,Ay tutulması

Güneşin Oluşturduğu Gölgeler

Dünya'mız kendi etrafında dönerken gün içinde Güneş farklı yerlerde bulunur. Sabah ve akşam saatlerinde Güneş yere yakın görünür. Öğle ise Güneş en tepededir.

Güneş'in konumuna göre cisimleri gölge uzunlukları da farklı olur.

Güneş'in günün farklı saatlerinde farklı uzunlukta gölgeler oluşturmasından yararlanılarak güneş saati yapılmıştır.

Sabah

Güneş ışınları eğik geldiği için uzun gölgeler olşur. Gölge batı yönüne doğru uzanır.

Öğle

Güneş ışınları dik geldiği için kısa gölgeler oluşur.

Akşam

Sabah olduğu gibi eğik gelen ışınlar uzun gölgeler oluşturur. Gölge doğu yönüne doğru uzanır.

Güneş Tutulması

 

Şekildeki düzenekte küçük küre, kaynaktan çıkan ışınların büyük kürenin bazı yerlerine ulaşmasını engeller. Küçük kürenin gölgesi büyük kürenin üzerine düşer. Bu gölgelerden biri küçük ve koyu diğeri ise büyük ve açıktır.

Yukarıdaki düzenekte büyük küreyi Dünya, küçük küreyi Ay ve ışık kaynağını Güneş olarak düşünürsek Güneş tutulmasını göstermiş oluruz.

Ay, Dünya'nın etrafında dolanırken belirli zamanlarda Güneş ile Dünya arasına girer. Bu şekilde Güneş, Ay ve Dünya aynı doğrultuya geldiğinde güneş tutulması meydana gelir.

Şekilde I ile belirtilen bölgede tam gölge oluşur. Güneş görülmez. II ile belirtilen yerlerde ise yarı gölge oluştuğu için etraf tümüyle kararmaz. Tam güneş tutulması yalnızca I ile belirtilen bölgede yaşayan insanlar tarafından izlenebilir.

Güneş tutulmasında Ay, Güneş'e Dünya'dan daha yakındır.

Ay Tutulması

 

Ay tutulmasında ise Dünya, Güneş'e Ay'dan daha yakındır. Dünya'mızın etrafında dolanırken Ay bazen Dünya'nın gölgesi içinde kalır. Bu olaya ay tutulması denir. Ay tutulması ancak gece yaşanan yerlerdeki insanlar tarafından gözlemlenebilir.

Tüm 5. Sınıf Fen ve Teknoloji Konuları İçin Tıklayınız

Benzer Yazılar