Atatürk İlkeleri: Devletçilik

Devletçilik ilkesi, ekonomik kalkınmada izlenecek yolu ve yöntemi gösterir. Bu ilke aynı zamanda Atatürk’ün ekonomik alandaki görüşlerini de yansıtır. Bu ilkenin amacı, Türk toplumunun refah düzeyini yükseltmek ve güçlü bir ekonomiye sahip olmasını sağlamaktır. Devletçilik ilkesi de diğer ilkeler gibi ülkemizin içinde bulunduğu durum ve karşılaştığı sorunlara, bir çözüm olarak ortaya çıkmıştır.

Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı Türk ekonomisinin iyice zayıflamasına yol açmıştır. Bu nedenle cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren, ekonomiyi canlandırmak için çeşitli önlemler alındı. Ancak vatandaşların elinde yatırım yapmak için yeteri kadar sermaye yoktu. Ayrıca alt yapı tesisleri ve ulaşım imkânları son derece yetersizdi. Üstelik demir yolları ve dış ticaret yabancıların elindeydi. Bu nedenle devlet, ekonomik yatırımları kendi gerçekleştirmek zorunda kaldı.

Devletçilik ilkesi gereği ekonomiyi düzenlemek ve ekonomik kalkınmaya yön vermek amacıyla çeşitli alanlarda geniş çaplı faaliyetler başlatıldı. Her şeyden önce, büyük sermaye gerektiren ağır sanayi işletmelerinin kurulması görevini devlet üstlendi. Dokuma, şeker, cam, demir gibi temel malları üreten büyük fabrikalar kuruldu. Böylece bugünkü sanayimizin temelleri atıldı. Eğer bu ilke uygulanmaya konulmasaydı, ülkemiz uzun süre temel sanayi tesislerinden yoksun kalacaktı. Ayrıca yabancı işletmelerin ellerindeki demir yolları millîleştirildi ve yeni demir yollarının yapımına hız verildi.

Atatürk’ün devletçilik ilkesi, özel sektörün yapacağı yatırımlara da büyük önem vermiştir. Bununla birlikte, devlet ve milletin çıkarlarını göz önüne alarak gerekli görülen işlerin devletçe yürütülmesini hedeflemiştir. Devlet gerekli olan sanayi tesislerini kurarken özel sektöre de girişim serbestliği vermiştir. Ayrıca özel kredi kolaylıklar sağlamış, üretim ve ticareti özendirmiştir.

Devletçilik, ekonomide, sanayide, işletmecilikte millet ve toplum yararına, özel girişimciliği reddetmemiş, mülkiyet hakkına saygılı olmuş, toplumun yararına kullanılmasına özen göstermiştir.
Devletçilik ilkesi sosyal ve kültürel alanlardaki gelişmeleri desteklediği gibi, bu konuda devletin görev ve sorumluluk almasını da öngörür.
 

Atatürk’ün devletçilik ilkesi uygulamaya konulurken, hızla kalkınma amacı güdülmüştür. Gerçekten de Türkiye, bu ilkenin uygulanmaya başlanmasıyla hızlı bir kalkınma atılımı içine girmiş ve üretimin her dalında büyük gelişme göstermiştir. Devletçilik ilkesi ile Türkiye’de ilk defa beş yıllık kalkınma plânı uygulanmaya kondu. Bu dönemde önemli ekonomik yatırımlar gerçekleştirildi. Çiftçilerin ürünleri değerlendirildi, ekonomik kalkınmada bölgesel farklılıklar giderilmeye çalışıldı. Halkın refah seviyesi yükseltildi. Aşar vergisinin kaldırılması, yabancıların elindeki madenlerin ve diğer işletmelerin millîleştirilmesi, başta demir yolu olmak üzere, ulaşım işlerinin düzenlenip geliştirilmesi ve temel ihtiyaçları karşılayan birçok sanayi tesisinin kurulması, devletçilik ilkesinin Türk toplumuna sağladığı başlıca faydalardır.

Devletçilik:

Devletçilik temel anlamıyla, devletin ekonomik hayatın içine girmesidir. Devletçilik ilkesinin temel amacı, Türk toplumunu çağdaş uygarlık ve refah düzeyine yükseltmektir.

Devletçilik anlayışında, devlet ekonominin içinde yer almakla beraber, özel teşebbüsün önünde de değildir. 

Şifreler: “Milli ekonomi”, “Milli iktisat”, “Kalkınma”, “Sanayi”, “Teşvik-i Sanayi”…

Anahtar Kelimeleri: Ekonomi, yatırım, kamulaştırma, bütün yatırımların devlet eli ile yapılması, özel sektör ve müteşebbisin olmaması.

Aşamaları:

-          Tarımı destekleyici çalışmalar,

-          Devletin banka kurması,

-          I. Beş yıllık kalkınma planının hazırlanması,

-          Kamulaştırma (devletleştirme) çalışmaları.

Uyarı:  Devletçilik ilkesi doğrultusunda,

* Beş Yıllık Sanayi Planları yapılması ve bu planlar doğrultusunda dokuma, maden, selü­loz, seramik ve kimya gibi sanayi kollarında fabrika ve işletmeler kurulması

Sanayi yatırımlarını desteklemek için Sümerbank ve Etibank’ın kurulması

Eğitim,sağlık,kültür ve sanat alanlarında yatırımların yapılması

* Faiz oranlarının ve temel tüketim mallarının fi­yatlarının devlet tarafından belirlenmesi

* Devlet bankalarının ve Merkez Bankası’nın kurulması

gibi inkılaplar ve çalışmalar yapılmıştır.

Devletçilik, halkçılık ilkesinin zorunlu bir sonucu­dur. Ekonomik kalkınmada bölgeler arası farklı­lıkların giderilmesinde önemli rol oynamıştır.

Benzer Yazılar