Yönetici Sınavı Hazırlık Notları, Müdür yardımcılığı sınavı
KAMU YÖNETİMİNDE YÖNETSEL YETKİLER
*Kamu yönetiminde yönetimin(İdarenin) yetkileri; örgütlenme, hizmet yükleme yetkisi,düzenleme yetkisi, karar alma ve yürütme yetkisi, Taktir yetkisi, ceza verme yetkisi
*Olağanüstü ilan etme 6 aydan fazla olamaz, gerekirse olağanüstü hali Meclis kaldırabilir. Olağanüstü hal süresince cumhurbaşkanı başkanlığındaki bakanlar kurulu yetki kanununa gerek kalmadan kanun hükmünde kararname çıkarabilir.
*Olağanüstü hal durumunda idarenin işçi çıkartılmasını,dernek faaliyetlerini ertelemek, grev ve lokavt kararlarının erteleme yetkisi vardır. Bu yetki 3 ayı geçmez.Olağnüstü halin uygulanmasında görev ve yetki vali ye aittir. Olağanüstü hal valiliği 1987 yılında kurulmuştur.*Olağanüstü hal bölge valisine tanınan yetkilerin kullanılması ile ilgili idari işlemler iptal davasına konu olamaz.
*Sıkı yönetimin ilan edilebilmesi için meclisin onayına gerek yoktur. Süresi 6 ayı geçmez. Meclis sıkı yönetimi onaylayabilir süresini uzatabilir yada kısaltabilir. Tamamen kaldırabilir. Meclis sıkı yönetimin süresini her defasında 4 ayı geçmemek üzere uzatabilir. Sıkı yönetim komutanlığı işlemleri yürütmekle yetkilidir. Sıkı yönetim mahkemeleri oluşturulur.Sıkı yönetim işlemleri idari işlemlerdir.
*Bağıl Yetki: İdarenin bir şeyin yapılmasını kesin biçimde buyurduğu halde bağıl yetkiden söz edilir.
*İdare mahkemeleri hizmetin kötü işlemesini, yahut geç işlemesini, veya hiç işlememesini hizmet kusuru sayarak idareyi tazminata mahkum edebilir.
*Kamu görevlisinin görevi ile ilgisi bulunmayan yada dolaylı olarak ilişkisi bulunan kusuruna “Kişisel Kusur” denir.
*İdarenin bazı davranışlarından doğan zararların, idarenin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın karşılanması yoluna gidebilir. İşte idarenin bu tür sorumluluğuna “Kusursuz Sorumluluk” denir. Kusursuz sorumlulukta idarenin davranışı ile uğranılan zarar arasında nedensellik bağının kanıtlanması gerekir. Kusursuz sorumluluk iki ilkeye dayanır a) Hasar İlkesi b)Kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesi.
*Uygulamada kusursuz sorumluluk ilkesine dayanarak idarenin sorumlu tutulduğu hallerden bazıları şöyle sıralanabilir;
1. Tehlikeli işler, özellikle askerlikle ilgili olanlar.
2. Bayındırlık İşleri
3. Hukuka uygun işlemler,
4. Kamu hizmetlerine katılma.
YÖNETİMİN DEĞERLENDİRMESİ
*Denetim Çeşitleri;
1. İdari denetim: idarenin hukuka uygun hareket edip etmediğini saptama amacı güder. Yerinden yönetim ilkesinin uygulanması vesayet denetimini zorunlu kılmıştır.
2. Hiyerarşik Denetim;
3. Siyasi Denetim; Meclis tarafından hükümet ve bakanların denetlenmesidir. Bunlar soru, gensoru, genel görüşme, meclis araştırması, meclis soruşturması dır.
4. Kamu oyu Denetimi.
5. Yargı denetimi .İdarenin eylem ve işlemlerinin hukuka uygunluğu idari mahkemeleri eliyle yapılır.
*İdare üzerinde iki tür denetim vardır: Bunlarda bir; “Hukuka Uygunluk” diğeri ise “yerindelik” denetimidir.
*Soru:TBMM üyeleri belli konularda bilgi edinmek için başbakan veya bakanlara sorulur.
*Genel Görüşme:Genel görüşme açılması hükümet, siyasi parti grupları veya en az 10 milletvekili tarafından istenebilir.
*Meclis Araştırması: Belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan bir araştırmadır. Meclis araştırmaları kurulan komisyonlar tarafından yapılır. Komisyonun hazırladığı rapor komisyonda görüşülür ve tartışılır. Devlet sırları ile ticari sırlar meclis araştırmasının dışında kalır.
*Meclis Soruşturması: başbakan ve bakanların sorumluluğunu saptamak için Yüce Divana gönderme imkanı sağlanır.Üye tamsayısının en az onda birinin vereceği önerge ile soruşturma açılması istenebilir. Meclis bu istemi en geç 1 ay içinde görüşür ve karara bağlar.
*Gensoru: bakanlar kurulunun ve ya bir bakanın düşürülmesi amacıyla yapılan bir görüşmedir. Bir siyasi parti adına en az 20 milletvekilinin imzası ile verilir.
*Ülkemizde idari yargı yerleri üçe ayrılabilir;
1. Yüksek Mahkemeler; Danıştay ve Askeri Yüksek mahkemesi. Danıştay genel görevli temyiz mahkemesi, özel görevli olarak ta “İlk Derece Mahkemesi” görevini yapar.
2. İlk derece Mahkemeleri; bölge İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemeler dir. Bölge İdare Mahkemelerinin kararlarına karşı Danıştaya temyiz için baş vurulamaz.
3. Özel Yargı Yeri; Sayıştay özel yargı yeridir. Sayıştay kararlarına karşı Danıştaya baş vurulamaz. Özel Yargı yerlerinden biride “Yüksek seçim Kurulu”dur.
İDARİ DAVALAR
*Olumsuz Yetkisizlik: Yetkisiz olduğu halde kendini yetkili sanarak karar almadır.
*İptal Davasının Özellikleri;
1. İptal Davasına yalnız idari işelmler konu olabilir.
2. İptal Davası ile yalnız idari işlemin iptal edilmesi, yani yok edilmesi istenir.
3. İptal Davası açabilmek için iptali istenen işlem ile davacı arasında bir ilişkinin bulunması yeterli sayılır.
4. İptal Davası ile bir idari işlemin iptaline karar verildiğinde iptal davasının doğurduğu sonuçtan ilgili olan fakat davada taraf olmayan kişiler de yararlanır.
*İdari işlemin iptalini gerektiren hukuka aykırılık nedenleri idari yargılanma usulü kanununda sıralanmıştır; Yetki, şekil, sebep, konu, amaç(maksat) tır.
*İdari işlemin doğuracağı sonuca konu denir.
*İdare en geç 30 gün içinde yargı kararını yerine getirmek zorundadır. Kararlar kamu görevlilerince kasıtlı olarak 60 gün içinde yerine getirilmezse kamu görevlisine karşın Adliye Mahkemesinde tazminat davası açılabilir.
*Tam Yargı Davaları;
1. Geri Alma Davaları
2. Vergi Davaları
3. Tazminat Davaları
4. İdari Sözleşmelerden Doğan Davaları
*İptal Davaları ile tam yargı davalarının karşılaştırlması:
1. İptal davasına yalnız idari işlemler konu olur. Tam yargı davalarına ise idari işlemler, idari eylemler ve idari sözleşmeler konu olabilir.
2. Davacı iptal davası ile yalnız idari işlemin iptalini isteyebilir. Tam yargı davasında ise davacı bir hakkın yerine getirilmesini, bir hakka yapılan saldırının durdurulmasını yada uğranılan zararın giderilmesini isteyebilir.
3. İptal davasını açabilmek için iptali istenen işlem ile davacı arasında bir ilişkinin bulunması genel olarak yeterli sayılır. Buyna karşılık tam yargı davasında dava açabilmek için hakkın “ihlal” edilmiş olması gerekir.
4. İptal davası nesnel nitelikli bir dava türüdür. İptal davasında idari işlemin hukuka aykırı olup olmadığına bakılır. Tam yargı davasında ise bir hak ihlalinden dolayı idarenin bir denetimde bulunması gerekip gerekmediğine bakılır.
5. İptal davasının doğuracağı sonuçtan iptal edilen karar ile ilgili olan herkes yararlanabilir. Tam yargı davasının doğurduğu sonuçtan ise ancak davanın tarafları yararlanır.
*Dava açma süresi Danıştay ve İdari mahkemelerinde 60 Vergi Mahkemelerinde 30 gündür.
*Mahkeme tarafından tebligatta buluna kişi 30 içinde cevap verebilir. Kişinin geçerli mazereti bulunması durumunda ise mahkeme tarafından 30 günün geçmemek ve bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir.
*Danıştay da görülen davaların duruşmalarında savcının bulunması şarttır.
*Yürütmenin durdurulması ile ilgili verilen kararlara 7 gün içinde bir üst mahkemeye başvurulabilir.
*İdare ve Vergi mahkemelerinin tek hakimli olarak verdiği nihai kararlara 30 gün içinde itiraz edilebilir.
*Danıştay dava daireleri, İdare ve vergi Mahkemelerinin nihai kararları başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi Danıştayda temyiz edilebilir. İdari ve Vergi Mahkemelerinin tek hakimli olarak verdiği kararlar temyiz edilemez.
ÇEŞİTLİ YARGI DÜZENLERİ
*Ülkemizde hukuki uyuşmazlıklar sekiz tür yargı yerinde giderilmektedir.
1. Özel hukuk ve ceza hukukundan doğan anlaşmazlıklar Adalet Mahkemelerinde,
2. kişilerle idare arasında idare hukukundan doğan anlaşmazlıklar; Danıştay, Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinde,
3. Askeri kişilerle askeri yerler arasında çıkan uyuşmazlılarda; Askeri Yüksek İdari Mahkemesinde,
4. Askeri kişiler ve belli şartlarda asker sayılan kişilerin askeri suçtan doğan davaları askeri mahkemelerde,
5. seçimlerle ilgili uyuşmazlıklar,TSK
6. Sayman hesaplarının yargılaması, sorumluluklarına karar verilmesi Sayıştay,
7. Adli, idari ve askeri yargı yerleri arasında çıkan görev ve hüküm uyuşmazlıklarında Uyuşmazlık Mahkemesinde,
8. Yasaların ve Yasama Organı ile iç tüzüklerin Anayasaya aykırılık davalarına Anayasa Mahkemesi karara bağlar.
*Anayasa Mahkemesi 28 Ağustos 1962 yılında faaliyete başlamıştır.
*Anayasa Mahkemesine iptal davası 60 gün içinde belli kuruluşlar tarafından açılabilir. Anayasa Mahkemesine doğrudan dava açma hakkı Cumhurbaşkanına İktidar ve muhalefet partisi gruplarına ve Meclis üye tam sayısının en az 1/5 kadar milletvekiline tanınmıştır. Anayasa mahkemesi bir kararı reddetmişse 10 yıl geçmedikçe aynı yasa kuralı itiraz yolu ile Anayasa Mahkemesi önüne getirilemez. Kararalar geriye yürümez.
*Adli Yargıda üst derece mahkemesi hem hukuk, hem de ceza davaları için Yargıtay dır. Yargıtay üyeleri Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca salt çoğunluk ve gizli oyla seçilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet Baş savcı vekili ise Yargıtay Genel kurulunun kendi üyeleri arasından gizli oyla seçeceği 5 aday arasından Cumhurbaşkanınca atanır. Yargıtay ceza ve hukuk olarak iki bölüme ayrılmıştır. Her bölümde daireler vardır. Her daire 1 başkan ve 4 üye den oluşur.
*Danıştay;
1. Bakanlar Kurulu kararlarına,
2. Ortak kararnamelere,
3. Başbakanca alınan kararlara,
4. Bakanlıkların düzenleyici işlemlerine,
5. Birden çok idare ve vergi mahkemelerinin yetki alanına giren işlere,
6. Yabancı ülkelerce görevli makamların aldıkları kararlara,
7. YÖK, Yüksek denetleme Kurulu Üniversiteler Arası Kurul, ÖSYM, kararlarına,
8. Danıştay kanununda belirtilen konularda iptal ve tam yargı davalarına İlk Derece Mahkemesi olarak bakar:
9. Danıştay idare ve vergi mahkemelerince kural olarak verilen kararlar,
10. Danıştay Dava dairelerince İlk Derece Mahkemesi olarak verilen kararlara Temyiz mahkemesi olarak bakar.
*Danıştay üyelerinin ¾ ü Hakimler Savcılar Yüksek Kurulu ¼ ü ise Cumhurbaşkanınca seçilir. Danıştay başkanı, baş savcı başkan vekilleri ve daire başkanları Danıştay Genel Kurulu tarafından 4 yıl için seçilirler. Danıştayda 8 daire varsır.
*Sayıştayın kararlarına karşı İdari yargıya başvurulamaz. Sayıştay bir yüksek mahkeme değildir.
*YSK 7 asil 4 yedek üyeden oluşur. Altısı Yargıtay beşi Danıştay genel kurullarınca seçilir.Görev süreleri 4 yıldır.
*Görev ve hüküm uyuşmazlıklarını gidermek amacıyla “Uyuşmazlık Mahkemesi” 1945 yılında kurulmuştur.
*Temyiz ve kararın düzeltilmesi yolu “Olağan yasa Yolu”, Mahkemenin yeniden yapılaması ise “Olağanüstü Yasa Yollarıdır.”
0 yorum:
Yorum Gönder