5. sınıf Türkçe dersi, atasözü konu anlatımı, konu değerlendirmesi, çözümlü sorular, konu testi, atasözü örnekleri, atasözlerinin özellikleri
ATASÖZÜ:Atalarımızın söyledikleri,öğüt verici,kısa,özlü,kalıplaşmış ve halkımıza mâl olmuş sözlere denir. Bize yol gösterici özellikleri vardır.Anlatımları açık ve genelde kısa cümlelerden oluşurlar.
- Kendi düşen ağlamaz. – Ne ekersen onu biçersin.
- Aç ayı oynamaz. – Acele işe şeytan karışır.
- Üzüm üzüme baka baka kararır. – Yalancının evi yanmış kimse inanmamış.
ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ
1)Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir.Atasözlerinde kelimelerin yerleri değiştirilemez ya da bir kelimenin yerine eş anlamlısı konarak okunamaz.Örneğin; “Görünen köy kılavuz istemez.” atasözündeki “kılavuz” sözcüğünün yerine “rehber” sözcüğü getirilerek okunamaz veya yazılamaz.Ayrıca “Çalma elin kapısını,çalarlar kapını.” atasözünde sözcüklerin yeri değiştirilerek “Elin kapısını çalma,kapını çalarlar” biçiminde söyleme ve yazma yapılamaz.Çünkü anlam bozulur.
-Vakit nakittir.
3)Atasözlerinde genellikle mecazlı anlatım vardır.Mecazsız olan az sayıda atasözü de vardır.
-Kaçan balık büyük olur.(mecazlı)
-Bugünün işini yarına bırakma.(mecazsız)
4)Töre ve gelenekleri bildiren atasözleri de vardır.
-Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır.
5)Tabiat olaylarının nasıl olageldiklerini belirten atasözleri de vardır.
-Mart kapıdan baktırır,kazma kürek yaktırır.
6)Her atasözü genel kural niteliğindedir.
-Minareyi çalan kılıfını hazırlar.
7)Denemelere ya da mantığa dayanarak doğrudan doğruya ahlâk dersi ve öğüt veren atasözleri de vardır.
-Ayağını yorganına göre uzat. –Bugünün işini yarına bırakma.
8)Atasözleri milletimizin yüzyıllardan beri geçirdiği denemelerden ve oluşturduğu düşüncelerden doğmuşlardır.Atalarımız kendi başlarına gelen ve ders aldıkları olayların kendilerinden sonrakilerin de başlarına gelmemesi için bu atasözlerini söylemişlerdir.Atasözleri denenmiş sözler olduğundan dolayı doğrulukları herkes tarafından kabul edilir.Halkımızın düşüncesini,duygusunu,davranışlarını anlatan kesin ve inandırıcı sözlerdir.
Bu açıklamalardan sonra sorulara geçelim.
SORULAR - KONU DEĞERLENDİRMESİ
“Kişi,verim beklediği şeyden istediğini alabilmek için gereken harcamalardan kaçınmamalıdır. Yoksa ne yüzle tam verim bekleyebilir?”
1)Yukarıdaki açıklamaya uymayan atasözü aşağıdakilerden hangisidir?
A)Bağ babadan, zeytin dededen kalmalı. B)Bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur.
C)Bağa bak üzüm olsun, yemeye yüzün olsun. D)Dağda izin olsun, üzüm yemeye yüzün olsun.
2)Aşağıdaki atasözlerinden hangisinde,dili doğru ve yerinde kullanmanın önemi vurgulanmaktadır?
A)Dile gelen ele gelir B)Dilden gelen elden gelse her fukara padişah olur.
C)Söz var iş bitirir;söz var baş yitirir. D)Söz gümüşse sükut altındır.
“Bedava sirke baldan tatlıdır.”
3)Yukarıdaki atasözü hangi şıkta açıklanmıştır?
A)Para ödenmeden alınan malın değeri yoktur. B)Para vermeden ele geçen şeyler çok hoşa gider.
C)Çok para ödenerek alınan sirke kıymetlidir. D)Az para ödenerek alınan mallar kıymetsizdir.
“İnsan büyük işleri tek başına yapamaz.Başkasıyla iş birliği yapmalıdır ki önemli bir varlık gösterebilsin.” 4)Yukarıdaki açıklamaya uymayan atasözü hangisidir?
A)Yalnız taş duvar olmaz. B)Ağaç yaprağı ile gürler.
C)Bir elin nesi var, iki elin sesi var. D)Bir çöplükte iki horoz ötmez.
“Güçlüler,güçsüzleri ezer,ortadan kaldırır; ya da kendine mal eder.”
5)Yukarıdaki düşünceye uyan atasözü aşağıdakilerden hangisidir.
A)Büyük başın derdi büyük olur. B)Büyük lokma ye de büyük söyleme.
C)Büyük balık küçük balığı yutar. D)Can çıkmadıkça huy çıkmaz.
“Çalma elin kapısını, çalarlar kapını.”
6) Yukarıdaki atasözünü en iyi şekilde açıklayan seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
A)Başkasının kapısını alıp götürme,sonra senin kapını da çalarlar.
B)Başkasının kapısını kırma, sonra seninkini de kırarlar.
C)Kimseye kötülük etme,sonra aynısını sana da yaparlar.
D)Sık sık komşunun kapısını çalıp rahatsız etmek doğru olmaz.
7)Aşağıdaki atasözlerinden hangisi tutumluluk ile ilgilidir.
A)Şık şık eden nalçadır, iş bitiren akçedir. B)Değirmene gelen nöbet bekler.
C)Damlaya damlaya göl olur. D)Denize düşen yılana sarılır.
“Hatır gönül demeden doğru söyleyen kişiyi kimse sevmez.Herkes onu yanından uzaklaştırır.”
8)Yukarıdaki atasözünü en iyi ifade eden şık hangisidir?
A)Doğru söz acıdır. B)Doğru söyleyenin bir ayağı üzengide gerek.
C)Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar. D)Doğru söyleyenin tepesi delik olur.
9) Aşağıdaki atasözlerinden hangisi ticaretle ilgili değildir.
A)Dost ile ye,iç,alışveriş etme. B)Dostluk başka alışveriş başka.
C)Korkak tüccar ne kâr eder ne zarar. D)Dost dostun ayıbını yüzüne söyler.
“Bilgisiz,görgüsüz kimse,ince,güzel şeylerin zevkine varamaz,değerini ölçemez.”
10)Yukarıdaki açıklamaya uygun düşen atasözü hangisidir?
A)Eşeğin ölümü köpeğe düğündür. B)Eşek hoşaftan ne anlar.
C)Eşek,kulağı kesilmekle at olmaz. D)Eşek eşeği ödünç kaşır.
11)Zamanı çok iyi ve yerinde değerlendirmemizi öğütleyen atasözü hangisidir?
A)Fazla mal göz çıkarmaz. B)Fakirlik ayıp değil,tembellik ayıp.
C)Fırsat her vakit ele geçmez. D)Fukaranın tavuğu tek tek yumurtlar.
12)Aşağıdakilerden hangisi atasözüdür?
A)Güneşsiz evde hastalık eksik olmaz. B)Güneş, vücudu dinçlendirir.
C)Güneş, birçok mikropları öldürür. D)Güneş girmeyen eve doktor girer.
“Herkesin bildiği bir gerçek,inkâr edilemez,yalan yanlış sözlerle değiştirilemez, ört bas edilemez.”
13)Yukarıda açıklaması yapılan atasözü hangisidir?
A)Gülme komşuna gelir başına. B)Gülü seven dikenine katlanır.
C)Güneş balçıkla sıvanmaz. D)Gün doğmadan neler doğar.
14)Aşağıdaki atasözlerinden hangisi bir işin zahmetsiz ve fedakârsız yapılamayacağını belirtmektedir?
A)Hamama giren terler. B)Hak yerini buldu.
C)Hak yerde kalmaz. D)Hak deyince akan sular durur.
15)Aşağıdaki atasözlerinden hangisi sağlıkla ilgili değildir?
A)Hekimsiz,hâkimsiz memlekette oturma. B)Hazıra dağlar dayanmaz.
C)Hekimden sorma,çekenden sor. D)Hastaya yatak sorulmaz.
“Sesini yükseltmeyen kimseye hakkını vermezler.Onun için sesimizi duyurmalı,hakkımızı aramalıyız.”
16)Yukarıdaki açıklamaya uygun atasözü hangisidir?
A)Ağlarsa anam ağlar, gerisi yalan ağlar. B)Akıl akıldan üstündür.
C)Ağlamayan çocuğa meme verilmez. D)Ak gün ağartır,kara gün karartır.
17)Aşağıdakilerden hangisi atasözü değildir?
A)Ağaç yaşken eğilir. B)Adam olana bir söz yeter.
C)Ağacı kurt,insanı dert yer. D)Altını üstüne getirmek.
18) “Ağacı kurt,insanı dert yer.” atasözündeki “yer” kelimesi anlamı bakımından nasıl bir kelimedir?
A)zıt anlamlı B)eş anlamlı C)sesteş D)hiçbiri
“İnsan;akrabaları,yakınları,yandaşları ile varlığını gösterir ve önemli işler yapar.”
19)Şeklindeki açıklamaya uymayan atasözü hangisidir?
A)Bir elin nesi var,iki elin sesi var. B)Yalnız taş duvar olmaz.
C)Ağaç yaprağıyla gürler. D)Kaz gelen yerden tavuk esirgenmez.
20) Aşağıdakilerden hangisi atasözüdür?
A)Ekmek elden su gölden. B)Ekmeğini kazanmak.
C)Ateş düştüğü yeri yakar. D)Dünyadan haberi olmamak.
21) “Bedava sirke baldan tatlıdır.” atasözünde kaç hece vardır?
A)3 B)4 C)9 D)10
“Bağ babadan,zeytin dededen kalmalı.”
22)Atasözünde ,kaç kelime ince ünlü ile başlayıp,ince ünlü ile bitmiştir?
A)5 B)4 C)3 D)2
23) “Çok açılma üşürsün.” atasözünde anlatılmak istenen nedir?
A)Çok az harcama yapmalıyız. B)Çok para harcamalıyız. C)Sıkı giyinmeliyiz. D)Tutumlu olmalıyız.
24) Çevrene karşı uyumlu ol, anlamına gelen atasözü hangisidir?
A)Zaman sana uymazsa,sen zamana uy. B)Akacak kan damarda durmaz.
C)Taşıma su ile değirmen dönmez. D)Çalma elin kapısını,çalarlar kapını.
25)Hangi atasözü tutumlu olmamızı öğütlemiyor?
A)Sakla samanı gelir zamanı. B)Ak akçe kara gün içindir.
C)Vakit nakittir. D)Balık baştan kokar.
26)Davranışlarımızda deneyimli olduğumuzu hatırlatan atasözü hangisidir?
A)Ağlamayan çocuğa meme verilmez. B)Akacak kan damarda durmaz.
C)Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer. D)Mum dibine ışık vermez.
27) Sinirlenince çevremizden çok kendimize zarar verdiğimizi ifade eden atasözü aşağıdakilerden hangisidir?
A)Korkunun ecele faydası yok. B)Keskin sirke kabına zarardır.
C)Ayağını yorganına göre uzat. D)El elden üstündür.
28) Aşağıdakilerden hangisi atasözüdür?
A)Aç susuz kalmak. B)Kafası şişmek. C)El elden üstündür. D)Burun kıvırmak.
29) “Akan su yosun tutmaz.” Atasözüne benzer atasözü hangisidir?
A)Akıl yaşta değil baştadır. B)Hamama giren terler. C)Dikensiz gül olmaz. D)İşleyen demir pas tutmaz.
30) Bir kişinin çok sıkıştığını ve çıkmaza girdiğini anlatan atasözü aşağıdakilerden hangisidir?
A)Çay geçerken at değiştirilmez. B)Denize düşen yılana sarılır.
C)Bol bol yiyen bel bel bakar. D)Çalma elin kapısını,çalarlar kapını.
31) “Leyleğin ömrü laklakla geçer.” atasözüne zıt olan atasözü hangisidir?
A)Parayı veren düdüğü çalar. B)Meyveli ağacı taşlarlar.
C)Lafla peynir gemisi yürümez. D)Söz gümüşse sükût altındır.
32) “Mal canın yongasıdır.” atasözü hangi seçenekte açıklanmıştır?
A)İnsan,malına gelen zarardan canına zarar gelmiş gibi acı duyar.
B)Canın yanında malın hiçbir önemi yoktur.
C)İnsan çok zengin ve ünlü olmak ister.
D)Önemli işlerimizden biri de malımıza sahip olmaktır.
33) “Herkesin gönlünde bir aslan yatar.” atasözünü en iyi hangisi açıklar?
A)İnsanların istekleri sınırlanamaz. B)Herkesin kendine göre bir amacı vardır.
C)Kimin kahraman olduğu belli olmaz. D)Herkesin sevdiği bir şey vardır.
34) “Bakarsan bağ,bakmazsan dağ olur.” atasözü hangi şıkta açıklanmıştır?
A)Çiftçiler bağ ve bahçeleri severler. B)Bağ ve bahçeler bakım ister.
C)Dağlara bakmak o kadar önemli değildir. D)Emek verdiğimiz şeyler güzel,vermediklerimiz ise çirkin olur.
“Bir elin nesi var,iki elin sesi var.”
35)Atasözünün en doğru açıklanışı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A)İnsan, iki eliyle daha iyi iş yapar. B)Tek elle iş üretmek zordur.
C)İnsanlar beraberce daha büyük işler başarırlar. D)İki elimizi çırpınca daha iyi ses çıkar.
36) Aşağıdaki atasözlerinden hangisi çalışarak amacımıza ulaşacağımızı öğütler?
A)Erken kalkan yol alır. B)Bugünün işini yarına bırakma.
C)Sakla samanı gelir zamanı. D)Yol yürümekle,borç ödenmekle tükenir.
37)Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde sıfat yoktur?
A)Ak akçe kara gün içindir. B)Gülme komşuna gelir başına.
C)Keskin sirke küpüne zarar verir D)Bir elin nesi var iki elin sesi var.
38)Aşağıdaki ifadelerden hangisi atasözlerinin özelliklerinden değildir?
A)Kalıplaşmış sözlerdir. B)Söyleyeni bellidir.
C)Halkımıza mâl olmuşlardır. D)Atalarımız tarafından söylenmişlerdir.
39) Atasözlerini öğrenmemizin nedenini en iyi açıklayan şık hangisidir?
A)Amacımızı yazı ile kolay anlatmak için. B)Amacımızı sözle kolay anlatmak için.
C)Amacımızı açıkça anlatmak için. D)Dilimizi öğrenmek,kavramak ve amacımızı en iyi anlatmak için.
40)Aşağıdaki atasözlerinden hangisi çalışma ile ilgilidir?
A)Sakla samanı gelir zamanı. B)Damlaya damlaya göl olur.
C)Çok açılma üşürsün. D)Emek olmayınca yemek olmaz.
41)Aşağıdaki atasözlerinden hangisi tasarrufla ilgilidir?
A)İşleyen demir pas tutmaz. B)İyilik eden iyilik bulur.
C)Her horoz kendi çöplüğünde öter. D)İşten artmaz,dişten artar.
42)Hangi atasözü komşuluğa önem vermemizi öğütler?
A)Komşu bocuğunu çalan gece takınır. B)Kuştan korkan darı ekmez.
C)Komşu komşunun külüne muhtaçtır. D)Komşu ekmeği komşuya borçtur.
43)Aşağıdaki atasözlerinden hangisi tembelliği öğütler?
A)Kavun, karpuz yata yata büyür. B)İyi dost kara günde belli olur.
C)Karpuz kabuğunu görmeden denize girme. D) İyi iş altı ayda çıkar.
44)Aşağıdaki atasözlerinden hangisi tedbirli olmamızı,doğabilecek tehlikelere karşı önlem almamızı önerir?
A)Herkes ektiğini biçer. B)Köpeksiz sürüye kurt girer.
C)Herkes bildiğini okur. D)Her işte bir hayır vardır.
45)Aşağıdaki atasözlerinden hangisi hoşgörülü olmamızı önerir?
A)Köpek sahibini ısırmaz. B)Kul hatasız olmaz.
C)Köpeksiz sürüye kurt girer. D)Her ağacın meyvesi olmaz.
46) Bazı kötülüklerin sinsice (gizlice) yapıldığını anlatan atasözü hangisidir?
A)İbadet de gizli kabahat de. B)Isıracak it dişini göstermez.
C)İt ürür kervan yürür. D)İtle yatan bitle kalkar.
47) “Ayağını yorganına göre uzat.” atasözü ile paralellik sağlayan atasözü aşağıdakilerden hangisidir?
A)Her kuşun eti yenmez. B)Herkes evinde ağadır.
C)Herkesin hamuru ekmeğine göredir. D)Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır.
48)İnsanların kişiliğini yansıtan ve kişiliğini bir ölçü olarak değerlendiren atasözü hangisidir?
A)İş insanın aynasıdır. B)İş olacağına varır.
C)İyi dost kara günde belli olur. D)Kendi düşen ağlamaz.
49)Birlikte iş yapmayı öğütleyen atasözü aşağıdakilerden hangisidir?
A)Yara sıcakken sarılır. B)Su testisi su yolunda kırılır.
C)Yalnız taş duvar olmaz. D)Nerede hareket,orada bereket.
50)Çabuk kızan,sinirlenen bir kimsenin davranışlarının kendisine zarar vereceğini belirten atasözü aşağıdakilerden hangisidir?
A)Keskin sirke kabına zarardır. B)Önce düşün sonra söyle.
C)Leyleğin ömrü laklakla geçer. D)Vakitsiz öten horozun başını keserler.
51)Aşağıdaki atasözlerinden hangisi anlam bakımından diğerlerinden farklıdır?
A)Aç kurt yavrusunu yer. B)Açın karnı doyar, gözü doymaz.
C)Aç kurt aslana saldırır. D)Aç ile eceli gelen söyleşir.
52)Her işin zamanında yapılmasını öğütleyen atasözü hangisidir?
A)Demir tavında dövülür. B)İş insanın aynasıdır.
C)İyi iş altı ayda çıkar. D)Kişi ne yaparsa kendine yapar.
53)Aşağıdaki atasözlerinden hangisi anlam bakımından farklıdır?
A)Tatlı ye, tatlı söyle. B)Bir elin nesi var, iki elin sesi var.
C)Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. D)Leyleğin ömrü laklakla geçer.
54)Aşağıdaki atasözlerinden hangisi diğer üçünden farklı anlamdadır?
A)Yalnız taş duvar olmaz. B)Ağaç yaprağıyla gürler.
C)Bir elin nesi var,iki elin sesi var. D)Gülme komşuna gelir başına.
“Bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu anlatayım.” atasözünün
55)Anlamı aşağıdaki seçeneklerden hangisinde en doğru biçimde verilmiştir?
A)Kimse ayranım ekşi demez. B)Üzüm üzüme baka baka kararır.
C)Elle gelen düğün bayram. D)Elden gelen öğün olmaz.
CEVAP ANAHTARI
1)A 11)C 21)D 31)D 41)D 51)D
2)C 12)D 22)D 32)A 42)C 52)A
3)B 13)C 23)D 33)B 43)A 53)B
4)D 14)A 24)A 34)B 44)B 54)D
5)C 15)B 25)D 35)C 45)B 55)B
6)C 16)C 26)C 36)D 46)B
7)C 17)D 27)B 37)B 47)C
8)C 18)C 28)C 38)B 48)A
9)D 19)D 29)D 39)D 49)C
0 yorum:
Yorum Gönder