Bireyi Tanıma

Bir rehberlik örgütünde çalışan kişilerin dikkat etmesi gereken noktalar:
 1. Bireylerin belirgin tutumlarının izlenmesi (Liderlik vasfı, aktif, pasif). Çeşitli yöntemler uygulayabiliriz. Gözlem, otobiyografi, sosyometri...
2. Bireyler sosyo-kültürel çevresi içinde değerlendirilmelidir. Bulundukları çevre alanı içinde incelenirlerse daha iyi olur. Ekonomik durumu birey hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar.
3. Bireylerin ilgilerinin billurlaşmasına yardımcı olmalıyız. Boş zamanlarını değerlendirmede kullandığı metodlar nelerdir?
4. Yetenekleri konusunda bilgi sahibi olunmalıdır. (Yetenek: Eğitim yoluyla ilgi ve beceri kazanma gücünden karakteristik belirtisi sayılan özellikler bütünüdür.) Kendini gerçekleştirebilmesi için önemlidir. Yetenek testleri ve kendi iç görüşümüzüde bulabiliriz.
5. Derslerdeki başarı durumunu ölçmek için yarıyılda aldığı puan grafiğine bakarız. İlk başarının sonraki başarıyı etkilemesi gibi bir durum söz konusudur. Öğrencilerin sağlıkları hakkında bilgi toplamak gerekir. Belirli evrelerde kontrolden geçirilmesi gerekir.
6. Bireylerin benlik tasarımı hakkında bilgi sahibi olmamız gerekir. Onun kendini nasıl algıladığını, nasıl gördüğünü, bireyin hangi durumda olduğunu bilmeliyiz

 TERAPATİK PSİKOLOJİ 
 Bireyin uyumuna yardım edici fonksiyonu olan, bütün ilgili meslek ve disiplinler tarafından elde edilen verileri içine alan bilgi bütününü temsil eder. Bireye psikolojik yardım eden bölümler; psikiyatri, klinik psikoloji, danışma pskolojisi ve sosyal çalışma uzmanıdır.

Psikiyatri : Bireyin bilinçdışının bilince gelmesini sağlar. Psikiyatristler tıp eğitimi almışlardır. Psikiyatristler teşhis koyar, reçete yazar, hastalığın seyri konusunda inceleme yapar. Psikiyatristler hastanelerde, rehberlik ve ruh sağlığı merkezlerinde çalışabilirler. Klinik psikologu ile birlikte çalışıyorsa,klinik psikologu daha çok test uygulama ve yorumunu yapar. Her ikisi de nevrotik ve psikotik vakalarda biraraya gelirler. Psikiyatristler normal insan davranışlarında bozulmalar varsa bunların tedavisinde de çalışabilirler.

Klinik Psikologları : Uyum güçlüğü gösteren ve bu yüzden sağlık kuruluşlarına gelenleri tedavi eder. Nevrotik ve psikotiklerin uyum güçlüğü vardır. Klinik psikologları ve psikiyatristlerin odak noktası nevrotik vakalardır. Klinik psikologlar teşhis koyabilirler. Eğitim kurumlarında,endüstriyel yerlerde, ıslah evlerinde çalışabilirler. Klinik psikolog olabilmek için 4 yıllık psikoloji eğitiminden mezun olduktan sonra klinik psikoloji alnında yüksek lisans yapmak gerekir. Bazı tedavi yöntemlerinden yararlanılır. Psikoterapi ve ölçme araçları bunlardan bazılarıdır.

Danışma Psikologları : Psikolojik danışma ve rehberlik mezunlarıdır. Psikoloji eğitimi almış ve bu alanda sertifika almış kişiler danışman olabilirler. Uyum problemi olan normal bireylere yardımcı olurlar. Bireyler arası ilişkiler, kararsızlık, ders dinleyememe gibi... Danışma psikologunun alanı bireyin optimal psikoloji gelişimidir. Optimal; en üst düzeyde yararlanmadır. Klinik psikoloji ve danışma psikolojisi karşılaştırıldığında, danışmanlık psikolojisi bireyi koruyucu bir alanı benimsemiştir.

Sosyal Hizmet Uzmanı : Klinik psikolojisinden ayırmak çok zordur. Fakat eğitimleri farklıdır. Sağlık kuruluşlarında çalışır, hastayla görüşme yapar, bilgi edinir, psikolojik olarak hastalığın tarihçesi hakkında edindiği bilgileri psikiystristlere yada klinik psikolglara verirler. Bu alanda yetişen kişiler üniversitelerin sosyal hizmet bölümlerinden mezundurlar. Sağlık kuruluşlarında, ıslah evlerinde çalışırlar. Bilgi toplamak için ev ziyaretleri yapabilirler.

* Pepinski'ye göre danışma nispeten yüzeysel problem durumlarıyla ilgilidir. Yani koyu nörotik örüntüler geliştirmemiş, dış çevreden gelen baskılar sonucunda böyle bir yardıma ihtiyacı vardır. (İçsel sorunlardan çok, dışsal sorunlardan kaynaklanan sorunlar)

* Robinson'a göre danışma kendine gittikçe artan olgunluk, bağımsızlık, kişisel bütünlük ve sorumluluk halinde gösteren yüksek seviyede bir uyum sağlamak için normal kimselere yapılan yardımdır.

* Gestalt'a göre danışma, basit, teke tek bir sosyal çevre içinde geçen bir öğrenme süreci olup, psikolojik bilgi ve becerilerle donanmış, davranış ihtiyaçlarına uygun metodlar kullanarak bireye genel kişilik bütünlüğü içinde kendini daha iyi tanıma, bunun bilincinde olma ve kendi geleceği için gerçekçi kararlar saptamakta, böylece daha mutlu ve toplumun daha üretken olmasında bireye yardım etmektir.

* Arbuckuel'e göre danışma, iki kişi arasında geçen öyle bir şeydir ki danışanın daha önce görmediği şeyleri görmeyi, daha önce sahip olduğu fakat farkında olmadığı güçlerini tanımaya ve giderek görüş alnında daha net bir şekilde, yaklaşımlarda bulunur.

Danışmanın ortak fonksiyonları şunlardır :
1. Çoğunlukla normal insanlara yardım eder,
2. Aynı zamanda bireye sahip olduğu güçleri tanıtmak
3. Birey herhangi bir durumda karar verme güçlüğünde yardımcı olarak kendi ayakları üzerinde durabilmesini sağlamak,
4. Bireyin kendini iyi ve kötü yanları ile tanıyıp olduğu gibi kabul etmesini sağlamak (eğitici rol)
5. Yardım kısa sürelidir,duruma bağlı uyum bozukluğu görülür,ağır bir kişilik bozukluğu görülmez
Psikoterapide ise, bilincin ve bilinçdışının yeniden düzenlenmesi söz konusudur. Psikoterapi kaynağını çok derinden alan kişilik bozukluklarının düzeltilmesidir.

BENLİK KAVRAMI 
Hümanist psikologları, benliği fiziksel olmaktan çok psikolojik bir kavram olarak ele almıştır. Hümanist psikologlara göre benlik iki yapıdan oluşur: Özben ve Benlik Tasarımı.
 
Özben; benliğin çekirdeğini oluşturan doğuştan gelen bir içselliktir. Bu içsellik değişmez boyuttur. (Bir dereceye kadar) Özben bireyden bireye farklılık gösterebilir. Sevme-sevilme, güvenme, yeme-içme gibi faaliyetler bireylerde ortak özelliklerdir. Psikolojik yönleri bakımından (yetenek gibi) farklılıklar gözlenir. Özbenin en önemli özelliklerinden biri kendini gerçekleştirmedir. İnsanı diğer canlılardan ayıran en önemli özelliği düşünebilmesi, yaptıklarının bilincinde olmasıdır. Hümanist psikologlar özbeni iyi olarak görürler. Gelişmesine yardımcı olan yanıdır.

Baskı altına almaktan kaçınmalıdır. Engelleme yerine teşvik edici olmalıdır. Özbeni olduğu gibi kabul etmeliyiz. İnsanın özüdür. Eğer özbenimize yabancılaşırsak çevremize yabancılaşırız.

Benlik Tasarımı; insanın kendi iç varlığını görüş tarzıdır. Sosyal süreç içinde gelişir. Bireyler sosyalleşme süreci içinde benliği, ben ve ben dışında olarak kabul eder. Bundan sonra birey ona bakan kişilerle etkileşimde bulunacaktır. "Bu benim" diyecektir. Başka mesaj alacak, o da "benim" diyecektir. Uygulamalar çoğalacaktır. Ufak yaşlardan itibaren ben neyim, kimim diye bu etkileşim içinde gelişmeye başlarlar. Özellikle 2-4 yaşları arasında çocuklar benim, hayır; kelimelerini çokça kullanmaya başlar. Hayır'ın anlamı ben varım anlamındadır. Örneğin çocuğun yemek yememesi ona gösterilen ilgi şeklinde yorumlanabilir.

Dinamik bir yapıdır, etkileşimler süresince geliştiği için dinamik olacaktır. Bireyin kendine bakış açısı değişebilir.

Lecky'e göre; benlikte bir tutarlılık vardır. Çünkü ahenkli bir bütün olduğu zaman benlik korunur. Benlikte tutarlılık olması bireyin dıştan gelen motivasyonlarını içselleştirirken seçici davranmak zorunda olmasıdır. Kendi içinde varolanlarla yeni bir fikir, benlik sisteminde varolan fikirlerle bağdaştırılabiliyorsa uyumludur.

Hümanist yaklaşımda bireylerin kendini görüş tarzı çok önemlidir. Bu yaklaşımı benimsemiş danışmanlar en çok bireyin kendini nasıl değerlendirdiğine bakarlar. Benlik tasarımından bahsederken gerçek benlik ve ideal benlikten söz etmek gerekir. Gerçek benlik ile ideal benlik arasındaki ilişkiyi bir şema halinde düşünürsek daireler arasındaki kesişme alanı bireylerin uyumun gösterir. Eğer kesişmiyorsa sorun var demektir. Fakat bu kesişme durumunda ideal benliğin ulaşma alanı gerçekleşmeye uymuyorsa sorun vardır. Örnek: İçe kapanık bir insanın kendisini çevresinde aranılan, el üstünde tutulan bir kişi olduğunu düşünerek kendisinin düştüğü durum.

İnsanların iyi olmasının çizgisi kişinin ruh sağlığı hakkında bilgi verir. Bazen savunma mekanizmalarını kısa süreli olarak kullanırlar. Ruh sağlığı bakımından normal bireylerin en önemli özelliği kendini gerçekleştirmesidir. Maslow, kendini gerçekleştiren 3000 kişi üzerinde yaptığı araştırmada bu kişilerin bazı ortak özelliklerini belirlemiştir.

Maslow'a göre, psikolojik sağlığı iyi olan bireylerin sahip olduğu nitelikler şunlardır:
1. Kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul edebilme (Kendilerinden övgü duyabilirler, kendilerini aşağılamazlar, topluma bir katkıda bulunabileceğini bilir. Kendisini kabul edebilen insan karşısındakinin de olumlu yönlerini görebilir)

2. Bireyin içinde bulunduğu durumu aşırı derecede yadırgamaması (Çevresinde olup bitenlerden fazla etkilenmez, aşırı derecede tedirgin değil hoşgörülüdür, tedbirlerini zamanında alır, gerçekçidir)

3. Daha derin kişiler arası ilişkiler kurabilir (Güven; bireylerin zaaflarını ona karşı kullanıp kullanmadığını gösteren samimiyet. İnsanlığın tümüne ilişkin sevecen bir tavır içindedir.)

4. Gerçeği daha iyi algılar. Gerçekle daha rahat ilişki kurabilir. Başkalarını aldatma gibi bir şey yoktur. Açık ve saydam kişilerdir. Bir maske arkasına saklanmasına gerek yoktur. Olduğu gibidir. Kendini gizlemeye ihtiyaç duymaz. Özü sözü birdir. Problemler karşısında çözüme yaklaşımı daha iyidir.

5. Hayattan gerçek bir doyum alarak yaşayabilme.

6. Özerk olabilme. Kültürden ve yaşadığı çevreden bağımsız olabilme. Bireyin kendine saygısı ve güveni vardır. Bu nedenle kendi kararlarını kendi verir. Birey içgörü sahibidir. Kendi değerleri ve sistemleri vardır. İçsel eğilimlere yabancı değildir. Öz benden gelen ihtiyaçları bastırmaz.

7. Yaratıcı olabilme. Ruh sağlığı iyi olan kişiler hemen her konuda yaratıcılığını gösterebilir, özdeşim kurmaya çalışmaz. Kendi kimliğini bulmuştur.

8. Demokratik bir karakter yapısına sahip olma. Başkalarının fikirlerine değer verirler. Kişide demokratik bir kişilik yapısı gelişir. İnsan haklarına saygı gösteren, ekonomik durumu ne olursa olsun onların düşüncelerini dinleyen, onlarında kendilerine özgü bir kişilik yapısı olduğuna inanır. Kendi bilgilerinin ve güçlerinin sınırlı olduğunu bilir.

9. Düşüncelerinde, duygularında ve içtepilerinde daha akıcı ve Sportkanlık vardır. Sportkanlık doğal olabilmedir. Dış baskılarla ya da iç yaşantılarını bastırmaktan ziyade kendisiyle barışık insanlardır. İsteklerini ve ihtiyaçlarını direk olarak karşılama yolundadır. Doğal ve saydam kişilerdir. Savunma mekanizmalarını daha az kullanırlar.

10. Doruk yaşantılar geçirebilme. Hayattan gerçek bir doyum alabilme.

11. Kendi dışında problemlerle ilgilenme, hayatta bir amacı ve misyonu bulunma. (Misyon önemli bir amaca hizmet için üstlenen görevdir.) Kendileri dışındaki konularla ilgilenirler, duyarlı olabilirler. Birey 45-50 yaşlarından sonra kendi içinde bir iç muhasebe yapar. Ne kadar derin ilişkiler kurabildim? Nasıl yaşadım? Diye. Birey geçmişini düşünüp, ileriye doğru atılımlarda bulunabilir. Bireyin kendi içindeki muhasebe artarsa ruh sağlığı bozulur. Buda çeşitli psiko somatik rahatsızlıkların görülmesine neden olur. Birey en çok meslek seçiminde zorlanır. Çünkü sorumluluk alacaktır ve güzel günlerin biteceğini düşünür. Bu nedenle sevdiğimiz bir mesleği seçmekte yarar vardır.

12. Amaçlar ve araçlar arasında uygun ayrımı yapabilme.

13. Düşmanca olmayan felsefi bir mizah duygusuna sahip olma. En sıkıcı durumda bile gülecek bir şey bulabilme. (Başkalarını veya kendini aşağılatma şeklinde olmadan)

14. Kişiliğin gizli bir yanı olduğunu bilir. Yalnız kalabilir. Bazı şeylerin bireylerin kendine sağladığı özellikler olabilir. Yalnız kaldığında bireyin kendisiyle arkadaşlık ettiği bir şeydir.

Tüm KPSS Rehberlik Ders Notlarına Ulaşmak İçin Tıklayınız 

Benzer Yazılar